Ik doe onderzoek naar de ervaringen van studenten die (stief)ouders, (stief)broers en zussen en/of partners hebben met verslavingsproblemen. Heftige ervaringen, zo bleek al snel. Deze studenten werden en worden geschopt en geslagen, beledigd en vernederd, van de trap geduwd of sigarettenpeuken worden op hun lichaam uitgedrukt. Het kan ook zijn dat ze zien dat deze dingen gebeuren met andere familieleden: met de andere ouder, of met een broer of zus. Ze vinden hun familielid met verslavingsproblemen comateus op de grond, ze worden geconfronteerd met schuldeisers aan de voordeur of hebben een extra last te dragen door mantelzorgtaken die zij noodgedwongen op zich moeten nemen. Soms verliezen ze een familielid aan de gevolgen van een verslaving.
Deze ervaringen hebben een stevige impact op het leven van deze studenten. Ze hebben een slechtere lichamelijke en psychische gezondheid, en zij hebben ook vaker studievertraging. Een derde van de dertig studenten die ik gedurende drie jaar regelmatig interviewde was gediagnosticeerd met Post Traumatische Stressstoornis. Eenzelfde aantal had zichzelf gesneden of geknipt (of doet dat nog steeds), had (en soms heeft) suïcidale gedachten of zelfs weleens een suïcidepoging gedaan. Gelukkig zijn niet alle verhalen even intens als hierboven beschreven, maar toch. Ze zijn eerder regel dan uitzondering.
Foto: Instagram, Beste Zangers
Het is niet makkelijk om over deze ervaringen te praten. Loyaliteit aan ouders of andere familieleden, liefde voor deze familieleden of schaamte voor wat er achter de voordeur gebeurt, spelen hierbij een rol. Niet-praten leidt tot het gevoel alleen te zijn en soms tot diepe gevoelens van eenzaamheid. Wat een aangename verrassing was het dan ook dat ik de zangers Douwe Bob en Numidia tijdens een uitzending van Beste Zangers, geëmotioneerd maar zonder schaamte – zo leek het althans – over het leven met hun aan alcohol verslaafde vaders, hoorde praten.
Douwe Bob: ‘Ik had een gecompliceerde relatie met mijn vader. Hij had een zwaar drankprobleem wat hem uiteindelijk ook fataal is geworden. Ik had eigenlijk twee vaders: een lieve nuchtere vader en een dronken vader. Dat was misschien het moeilijkste. Het is belangrijk voor kinderen om te weten waar ze aan toe zijn. Het is lastig om terug te kijken naar mijn moeder. Wat iemand met mij doet is één ding, maar het is je moeder weet je wel. Dat is heavy. Dat zijn dingen waar ik nog steeds moeite mee heb om te vergeven.’
Douwe Bob schreef over zijn ervaringen het nummer The shape I’m in, dat werd vertolkt door Numidia. Het gaat over ‘Kijk wat je hebt gedaan.’ Zelf heeft Douwe Bob het jarenlang niet kunnen zingen. Na haar optreden barstte Numidia in huilen uit en vertelde ze: ‘Mijn vader drinkt heel veel. De ene dag was hij heel kwaad op me en was ik niks waard. De andere dag zei hij: ik hou van je. De ene dag nuchtere pappa, de volgende dag dronken pappa. De teleurstelling die je vaak ontvangt…. En ik was ook vaak zo boos…’
Het was alsof ik de deelnemers aan mijn onderzoek hoorde praten.
Een van de doelen van mijn onderzoek is het normaliseren van het bespreken van deze ervaringen. Petje af voor Douwe Bob en Numidia dat zij dit in een veelbekeken televisieprogramma ten overstaan van heel Nederland deden. Hopelijk helpen hun verhalen anderen om te beseffen dat zij niet alleen zijn. Douwe Bob en Numidia, chapeau!
Terugkijken: Beste Zangers, seizoen 16, uitzenddatum 2 september 2023
Naar de webpagina van Kenniscentrum Zorginnovatie.