Differentiatie is gericht op het aanpassen van je onderwijsmethoden en lesmateriaal aan de uiteenlopende behoeften van jouw studenten. In bovenstaande introductie werd er gedifferentieerd op instructieniveau. Een andere manier om te differentiëren in jouw lessen is bijvoorbeeld door diverse leermaterialen in te zetten en studenten keuzevrijheid te geven in welke opdracht zij uitvoeren en bijvoorbeeld op welk niveau. In je feedback kun je differentieren door deze specifiek en persoonlijk te maken. Zelfs in je toetsing kun je differenteren door verschillende beoordelingsvormen aan te bieden die recht doen aan de competenties van jouw studenten.
Door te differentiëren kun je als docent dus effectiever inspelen op individuele leertrajecten en zo de betrokkenheid en het leerrendement van jouw studenten verhogen.
Om goed te kunnen differentiëren start je vanuit de leerdoelen en identificeer je de specifieke behoeften van jouw studenten. Dit kan bijvoorbeeld door formatieve assessments in te zetten die inzicht geven in de voortgang en begrip van je studenten Op basis van deze informatie kun je je lesplan aanpassen door bijvoorbeeld extra ondersteuning te bieden aan studenten die dat nodig hebben of juist uitdagender materiaal aan te bieden aan die studenten die verder zijn.
Ook is het belangrijk om een inclusieve leeromgeving te creëren waar alle studenten zich gewaardeerd voelen en de kans krijgen om op hun eigen niveau te werken. Technologie kan hierbij een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld door het gebruik van digitale tools die gepersonaliseerd leren ondersteunen. (Zie ook de pagina applicaties .)
Differentiatie is een dynamisch proces dat constante aandacht en aanpassing vereist om te voldoen aan de veranderende behoeften van jouw studenten. Door te differentieren bevorder je studentsucces en draag je bij aan een effectievere en bevredigendere leerervaring voor iedereen.
Differentiatie uitgelegd door Barend Last
Barend legt in het bovenstaande filmpje nogmaals uit wat differentiëren inhoudt en op welke manieren je kunt differentiëren. Hij geeft ook aan dat studenten meer met elkaar gemeen hebben dan verschillen en dat je niet 30 verschillende opties hoeft aan te bieden. Een klein aantal is al voldoende.
Lesgeven is dus differentieren. Het vraagt behoorlijk wat van je planning en voorbereiding als docent maar weet dat je je studenten hier enorm mee helpt. Hieronder geven we aan wat je als docent vooraf, tijdens en na de les dient te doen om dit didactische doel goed uit te voeren.
Plan en structureer je les door duidelijke leerdoelen en verwachtingen op te stellen. Bepaal op welke wijze je kunt en wilt differentiëren. Bereid je lesmateriaal en eventuele technologische hulpmiddelen voor die je tijdens de les zult gebruiken denk na over een soepel verloop van je (gedifferentieerde) activiteiten. Stel zo nodig evaluatiecriteria vast voor formatieve handelingen en feedback.
Tijdens de les voer je de geplande lesactiviteiten uit. Observeer en evalueer de betrokkenheid en het begrip van je studenten en pas indien nodig jouw instructiemethode en/of lesplan aan. Moedig studenten aan tot zelfreflectie en kritisch denken. Probleemoplossend denken wordt gefaciliteerd door ondersteuning te bieden waar nodig.
Na de les evalueer je de effectiviteit van de les door zelfreflectie en studentenfeedback. Reflecties over wat goed ging en wat verbeterd kan worden neem je mee in je voorbereiding van je volgende lessen. Neem je collega’s (en studenten) mee in eventuele vervolgstappen of noodzakelijke interventies.