Als het gaat over de problematiek waar moslims mee te maken hebben, wordt er vaak gesproken over islamofobie. Maar is dat correct? Islamofobie betekent letterlijk vertaald angst voor de Islam. De Hersenstichting Nederland omschrijft een fobie als volgt: Mensen met een fobie zijn bang voor specifieke dingen, dieren of situaties. Deze angst kan samengaan met lichamelijke verschijnselen als hevig transpireren, hartkloppingen, een drukkend gevoel op de borst en paniekgevoelens. Heel veel mensen hebben ongegronde angsten. Er wordt echter pas van een fobie gesproken als de angst het dagelijks leven ernstig belemmert.
Als er gesproken wordt over islamofobie gaat het echter vaak over de angst voor het onbekenden en niet zo zeer om een fobie. Oftewel xenofobie, een irrationele en/of obsessieve angst voor vreemden. In andere gevallen waarbij er discriminatie is op grond van religie spreken we bijvoorbeeld van antisemitisme, wat jodenhaat betekent. Critici zijn van mening dat de term islamofobie enerzijds gebruikt wordt als het gaat om islamkritiek en anderzijds als het gaat om moslimhaat. Met als gevolg dat het veel verwarring veroorzaakte, maar ook dat het onjuist werd gebruikt. Steeds vaker wordt er dan ook gekozen voor de term moslimdiscriminatie en/of moslimhaat. Ook wij kiezen hier bewust voor.
Moslimdiscriminatie
Wereldwijd zijn moslims de dupe van moslimdiscriminatie; van moslima’s die vanwege het dragen van een hijab toegang ontzegd worden tot publieke instellingen en instituten. Tot aan moskeeën die vernield worden. Ook hier in Nederland is moslimdiscriminatie een serieus probleem.
Het aantal Nederlandse moslims dat te maken heeft met discriminatie is schrikbarend hoog. Uit de laatste cijfers van 2021 van de 4de rapportage Monitor Moslim Discriminatie is gebleken dat 69% van de Nederlandse moslims te maken heeft met discriminatie. Bij Christenen zijn de cijfers een stuk lager met een percentage van 32%. Vaak gaat de discriminatie die moslims ervaren hand in hand met discriminatie op basis van etniciteit. Bijvoorbeeld bij Marokkaanse en Turkse Nederlanders.
Moslimhaat lijkt te groeien op momenten dat er grote ingrijpende landelijke of internationale ontwikkelingen plaatsvinden met extremisten. Zo waren er pieken na de aanslagen van 11 september 2001 in New York en na de dood van Theo van Gogh in 2004. Ook in 2015 was er een piek in discriminatiemeldingen nadat een aantal terreuraanslagen in ‘naam’ van de islam gedaan werden. In datzelfde jaar werd daarom de stichting Meld Islamofobie op Facebook opgericht. Van de 158 geverifieerde klachten, bleek dat met name vrouwen die een hijab dragen slachtoffers van discriminatie werden met een percentage van 91%, waarvan 29% ook te maken had met fysiek geweld, waaronder bespugen en mishandeling. De meeste discriminatie ervaren, met een percentage van 66%, moslims in openbare ruimtes.
Monitor Moslim Discriminatie concludeerde dat driekwart van de Turkse Nederlanders en Marokkaanse Nederlanders discriminatie ervaart op de arbeidsmarkt. In de sollicitatieprocedure ervaart meer dan de helft van vrouwen discriminatie omdat ze een hijab dragen. Zij krijgen onder andere te maken met vragen als ‘Ben je bereid je hoofddoek af te doen voor de functie?’ en worden afgewezen omdat hun hijab niet 'representatief' is, maar ook omdat het tegen intern beleid zou zijn.
Een nieuwe toeslagenaffaire?
In een interview met Trouw waarschuwt de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, Rabin Baldewsingh, voor een mogelijk nieuwe toeslagenschandaal die met name moslims kan schaden. Hij doelt hiermee op de manier waarop banken en financiële instellingen moslims structureel discrimineren. Uit onderzoek van 2022 naar de toeslagenaffaire is ook gebleken dat schenkingen aan moskeeën een kenmerk was die mensen op de fraudelijst van Belastingdienst plaatsten.
De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) speelt een grote rol als het gaat om moslimdiscriminatie in Nederland. Hierdoor worden bijvoorbeeld personen met een Islamitische achternaam onterecht beschuldigd of ter verantwoording geroepen. Als tegengeluid ontstaan er verschillenden initiatieven zoals het Meldpunt Slachtoffers Profilering Banken, een meldpunt voor personen die vanwege hun islamitische achtergrond gediscrimineerd worden door banken. Het meldpunt ontving nog voor de lancering van vorig jaar 105 meldingen. Baldewsingh is dan ook een groot voorstander van breder onderzoek naar de posities van Nederlandse moslims en hoopt vanuit na meer onderzoek over te kunnen gaan naar concrete acties voor een betere positie van moslims in Nederland.