Helaas is het respecteren en waarderen van de individuele zelfidentificatie en genderuitdrukking van mensen nog lang geen vanzelfsprekendheid. Op basis van genitaliën bij de geboorte worden er tal van verwachtingen en normen opgelegd aan kinderen. Als je binnen deze normen valt, kan je een leven leiden waarin je niet continu je genderidentiteit hoeft te verantwoorden. Voor iedereen die daar buiten valt, kan de wereld een harde en gevaarlijke plek zijn.
Het erkennen en respecteren van genderdiversiteit draagt bij aan het creëren van een samenleving waarin mensen zich geaccepteerd en gewaardeerd voelen, maar ook veilig zijn, ongeacht wie ze zijn. Het bevordert tevens de individuele vrijheid en autonomie, omdat het mensen in staat stelt om hun ware zelf te zijn en zich te uiten op een manier die in overeenstemming is met hun eigen genderidentiteit. Op die manier draagt genderdiversiteit dan ook bij aan het afbreken van genderstereotypen en -normen, en het bevorderen van een inclusieve en rechtvaardige samenleving voor iedereen.
Trans, cis en non-binair
Cisgender is een term die wordt gebruikt om mensen te beschrijven wiens genderidentiteit overeenkomt met het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen. Het woord 'cisgender' is afgeleid van het Latijnse voorvoegsel 'cis', wat 'aan deze kant van' betekent. Het tegenovergestelde van cisgender is transgender, wat verwijst naar mensen wiens genderidentiteit niet overeenkomt met het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen. Cisgender zijn, is de meest voorkomende genderidentiteit en wordt vaak als de norm beschouwd in veel samenlevingen.
De term non-binair wordt gebruikt om een genderidentiteit te beschrijven die zich niet strikt identificeert als mannelijk of vrouwelijk. Het zijn mensen die niet in de traditionele gendercategorieën van man of vrouw vallen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand zich zowel met de gender man als vrouw identificeert. Of dat iemand zich helemaal niet kan vinden binnen die twee hokjes. Binair betekent namelijk niets meer dan tweevoudig, zich in tweeën verdeeld. Non-binair staat dus voor niet in tweeën verdeeld.
Genderqueer, genderfluïde, agender, bigender zijn voorbeelden van genders die buiten de binaire gendercategorieën vallen. Het is belangrijk om te begrijpen dat gender een spectrum is en dat non-binaire identiteiten net zo geldig en waardevol zijn als mannelijke of vrouwelijke identiteiten. Gender zegt echter niets over genderexpressie, een non-binair persoon kan zich bijvoorbeeld zowel 'vrouwelijk' als 'mannelijk' kleden. Ook het dragen van make-up, het lakken van nagels en/of het dragen van hakken zegt niets over iemands gender, maar maakt wel onderdeel uit van iemands genderexpressie.
Geschiedenis van genderidentiteiten
Wereldwijd werd jarenlang gender als een spectrum benaderd, de geschiedenis staat vol met voorbeelden waaruit blijkt dat de mensheid begreep dat gender fluide is. Bijvoorbeeld de Buginezen op Zuid-Sulawesi die vijf benamingen hadden voor verschillende genders, namelijk makkunrai, oroané, bissu, calabel en calalai. De Navajo in Noord-Amerika telde vier genders en uit de taal van de Yoruba, een etnische groep uit West-Afrika blijkt dat er geen onderscheid wordt gemaakt in namen en voornaamwoorden tussen man of vrouw.
In Zuid-Azië, met name in India en Nepal, zijn er ook eeuwenoude tradities van genders die zich identificeren buiten de binaire gender categorieën. Deze hebben een lange geschiedenis en worden vaak geassocieerd met religieuze en spirituele praktijken. Hoewel de sociale acceptatie en erkenning van deze genders in de moderne tijd is veranderd, hebben ze nog steeds een belangrijke plaats in de samenleving en worden ze erkend als een unieke identiteit.
Waarom gender een sociaal construct is
Gender is dan ook een sociaal construct dat de rollen, gedragingen en verwachtingen bepaalt die samengaan met mannelijkheid en vrouwelijkheid. Hoewel gender vaak wordt gezien als een natuurlijk gegeven, is het dus eigenlijk een product van sociale en culturele invloeden. De concepten van mannelijkheid en vrouwelijkheid zoals we die vandaag kennen, zijn namelijk ontstaan en verspreid tijdens het koloniale tijdperk. Dit betekent dat de manier waarop gender wordt begrepen en ervaren, is beïnvloed door de koloniale machtsverhoudingen en de culturele dominantie van de koloniale macht.
Tijdens deze periode hebben Europese koloniale machten hun eigen ideeën over gender opgelegd aan de oorspronkelijke bevolkingen van de gekoloniseerde gebieden. Deze ideeën waren gebaseerd op de traditionele genderrollen en -normen die in Europa en de Christelijke kerk heersten. Hierdoor werden de inheemse genderidentiteiten en -uitdrukkingen onderdrukt en vervangen door de Europese normen. Dit proces van culturele assimilatie en onderdrukking heeft bijgedragen aan het ontstaan van een koloniaal genderconstructie.
Het besef dat gender een koloniaal construct is, is belangrijk omdat het ons helpt de historische en culturele context van gender te begrijpen. Het herinnert ons aan dat gender niet statisch of universeel is, maar dat het wordt gevormd door sociale, culturele en historische omstandigheden.
Bevorderen genderdiversiteit
Het bevorderen van genderdiversiteit vereist het creëren van een inclusieve omgeving waarin mensen zich veilig voelen om hun genderidentiteit te uiten. Maar wat is er nodig om discriminatie en vooroordelen tegen te gaan? Hoe kunnen we gelijke rechten en kansen waarborgen voor mensen van alle genderidentiteiten? Dit kan onder andere worden bereikt door het bevorderen van bewustwording en begrip, het bieden van educatie en training over genderidentiteit en -expressie, en het implementeren van inclusief beleid en praktijken op alle niveaus van de samenleving. Ruimte maken voor genderdiversiteit vereist een continu proces van leren, groeien en evolueren, en het vereist de betrokkenheid en inzet van individuen, gemeenschappen en instellingen. Het is meer dan nieuwe voornaamwoorden leren, het gaat om het erkennen en daadwerkelijk accepteren van verschillende genderidentiteiten.
Kortom, genderdiversiteit gaat over het erkennen, respecteren en waarderen van de verschillende genderidentiteiten en -expressies die bestaan in onze samenleving. Het bevordert inclusie, gelijkheid en individuele vrijheid. Door genderdiversiteit te omarmen, kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen zich geaccepteerd en gewaardeerd voelt, ongeacht hun genderidentiteit. Het is een belangrijk onderwerp dat voortdurende aandacht en inspanning vereist om een inclusieve en rechtvaardige samenleving voor iedereen te bevorderen.