Transdisciplinair werken bij ‘wicked problems’
Zakia Guernina is onlangs toegetreden tot het CvB van de hogeschool en heeft onder meer onderzoek in haar portefeuille. “Innovatie en multidisciplinair werken zijn voor mij vanzelfsprekend,” zegt ze bij de introductie. Directeur Liek Voorbij van KC Duurzame HavenStad geeft aan dat er steeds meer vraagstukken ontstaan waarbij niet direct een oplossingsmodel voorhanden is, zoals bij ‘eenvoudige’ vraagstukken die mono- of multidisciplinair kunnen worden aangepakt. Die problemen kennen een grote mate van onzekerheid in hoe e.e.a. zich gaat ontwikkelen. “Dat zijn de zogenoemde ‘wicked problems’, en er is een groeiende tendens om daarvoor het vraagstuk niet op te knippen naar verschillende werkvelden. Je vangst is groter als je het in een groter perspectief plaatst en meerdere disciplines er samen naar laat kijken, júist bij praktijkgericht onderzoek.”
‘Out of another box’
Mentalist George Parker vervolgt het plenaire gedeelte met een combinatie van amusement en uitleg over hoe het komt dat je vastzit in een bepaalde manier van denken. We identificeren ons met wat we al kennen. Hij noemt dat ‘het principe van de mentale zwaartekracht’. Met je verstand zie je steeds maar een deel van de realiteit, namelijk dat waar je vanuit eerdere ervaringen op gefocust bent. Die aannames brengen je op een smal spoor van mogelijke oplossingen. Het is dus helemaal niet zo makkelijk om ‘out of the box’ te denken.
“Een andere discipline kan je laten zien waarom jouw denkwijze niet werkt, “ zegt George. “Out of the box denken is vaak ‘naar een andere box gaan’.” Ondertussen laat hij letterlijk zien dat ‘het verstand te boven gaan’ vooral ‘aan het oog onttrokken zijn’ betekent. Dus tovert hij kaarten weg, weet hij ‘zomaar’ welk getal iemand in zijn hoofd heeft en komt collega Fred er maar niet achter hoe de touwtjes die hij steeds doorknipt door George weer aan elkaar gezet zijn…
Oefenen vanuit een andere discipline
Uiteindelijk gaan de aanwezigen zelf aan de slag met een aantal vooraf geselecteerde complexe problemen, ingebracht door de verschillende kenniscentra zelf. Dit gebeurt met een spel. Een groep van tenminste acht collega’s, die elk een discipline vertegenwoordigen zoals ‘sociaal’, ‘economisch’, ‘technologie’ of ‘onderwijs’ bekijkt gezamenlijk het vraagstuk dat op tafel ligt. Vanuit de discipline die nadrukkelijk niet de eigen discipline is. Startend met zoveel mogelijk vragen te formuleren vanuit die discipline is het de bedoeling om in een aantal rondes tot mogelijke oplossingen te komen. Conclusies van enkele deelnemers:
“Blijf je praten vanuit je eigen discipline of maak je verbinding?”
“Geschikte methode voor een verkennende fase. Verfrissend om eens niet je eigen rol te spelen.”
“Het zou goed zijn om elkaar voorafgaand aan zo’n sessie wat beter te leren kennen. Disciplines hanteren zo’n andere taal en zulke andere begrippen dat alleen dat begrijpen al veel tijd kost.”
en tot slot
“Je luistert meer naar de ander dan wanneer je door je eigen inhoud gedreven wordt en je eigen belang moet verdedigen.”
Bekijk de foto-impressie
