Ontmoeting 07

Donderdag 18 april: rondje Nederland

Mijn werk brengt met zich mee dat ik veel door het land reis. Uiteraard is de bestemming meestal Rotterdam, maar het landelijke vergadercircuit brengt me vaak naar Den Haag en Utrecht, waarbij bijeenkomsten 'op de hei' verspreid over het land gehouden worden (hoogst zelden overigens in een decor van heide). Vandaag staat een rondje Leiden - Dordrecht - Rotterdam - Den Bosch - Woerden - Leiden op de agenda. Ik rijd bijna altijd zelf, soms word ik door een studentchauffeur gereden. Criteria zijn: veel kilometers, veel moeten bellen onderweg, vroeg beginnen, laat thuiskomen. Vandaag is zo'n dag. Hoewel uiteindelijk Woerden niet doorgegaan is.

06.45 uur: chauffeur meldt zich

De dag begint wat zorgelijk. De chauffeur heeft wat moeite mijn auto goed aan de praat te krijgen en bekent ontwapenend eerlijk 'dit voor de eerste keer te doen'. Ik maak hem wegwijs met alle elektronica en besluit er maar op te vertrouwen dat het goed komt. Maar echt gemakkelijk zijn de eerste minuten niet….We gaan op weg naar Dordrecht waar ik - samen met Doekle Terpstra, bestuursvoorzitter InHolland - in gesprek ga met onze mensen van de PABO.

De afgelopen maanden hebben we gewerkt aan een convenant waarin  Hogeschool Rotterdam en Hogeschool InHolland vastleggen hoe ze met elkaar om willen gaan. Trefwoorden: redeneren vanuit maatschappelijke doeleinden (en niet vanuit concurrentie), samenwerken waar nodig, elkaar ruimte geven waar aan de orde. Uitgangspunt: we respecteren onze respectieve prestatieafspraken, zoals gemaakt met de overheid. Het convenant 'regelt' drie soorten kwesties. De eerste is een set van afspraken waar vroeger 'grensconflicten' bestonden en waarvan we nu zeggen: doen we niet meer. We gunnen elkaar uniciteit (concreet: Hogeschool Rotterdam doet de lerarenopleidingen en InHolland is actief in Delft). De tweede gaat over samenwerken: we gaan meer doen op het gebied van sport en bewegen (het kan niet zo zijn dat een stad als Rotterdam daarvan verstoken is). En tenslotte gaat het over keuzes maken daar waar het beter is dat er één aanbieder is in plaats van twee. De afgelopen dagen hebben Doekle en ik  wethouders, ambtenaren van OC&W en bestuurders van andere scholen vertrouwelijk geïnformeerd over het convenant. Gebleken is dat het convenant breed op instemming kan rekenen (minister Bussemaker: "Trendbreuk in HBO"). Maar daarmee is nog niet gezegd dat onze eigen mensen in alle opzichten staan te juichen….

07.30 uur: telefonisch contact met Doekle Terpstra

We spreken nog even door hoe we de gesprekken ingaan. Hoewel we om 8 uur verwacht worden, is hij al ter plekke. De rolverdeling zal zijn dat ik onze mensen toespreek, waarop hij zal aanvullen en andersom. We wensen elkaar succes. Een beetje spannend is het wel. We gaan weloverwogen beslissingen communiceren, beslissingen waar we veel en vaak met elkaar over gesproken hebben (aan de vergadertafel, in mailwisselingen en telefoongesprekken). We zijn dus  overtuigd van de lijn. Maar het op papier zetten van die lijn voelt toch altijd weer anders aan dan deze communiceren naar de mensen die het betreft en die de effecten het meest  zullen ervaren.

08.00 uur: gesprek met medewerkers van PABO Dordrecht Hogeschool Rotterdam

Dordrecht kent twee PABO's die in één gebouw gevestigd zijn. Eén is onderdeel van Hogeschool Rotterdam, de ander is onderdeel van InHolland. De instroom van beide PABO's staat onder druk. Door de beide PABO's samen te voegen hopen we voldoende massa en kracht te organiseren, zodat er een stevige PABO Dordrecht gaat ontstaan. Zo blijft deze, voor een stad als Dordrecht zo belangrijke, onderwijsinfrastructuur behouden; een PABO met zowel een openbare signatuur als een Christelijke. InHolland is de aangewezen hogeschool om daar leiding aan te geven. Hogeschool Rotterdam kiest sinds jaar en dag voor een oriëntatie op Rotterdam, InHolland voor een breed-regionale strategie met een mate van specialisatie op de verschillende vestigingen. Op het moment dat de collega's in Dordrecht geïnformeerd worden, worden eveneens de PABO-collega's in Rotterdam geïnformeerd.

De collega's zijn niet blij. Begrijpelijk, als je, zoals een collega het uitdrukt, bijna 25 jaar met hart en ziel voor het openbare onderwijs aan Hogeschool Rotterdam gewerkt hebt. Dit voornemen roept bovendien herinneringen op aan een eerdere poging tot samenwerking die op enig moment in hun ogen getorpedeerd is door bestuurlijk InHolland. Dat er een nieuw bestuur is, maakt geen indruk. De collega's spreken van jarenlang genegeerd worden, wat nu omgezet wordt in 'uitverkoop'. Er is begrip dat er iets in het Dordtse moet gebeuren, maar ons verhaal van zorgvuldige overdracht en ruimte voor variëteit in die nieuwe PABO komt vooralsnog niet over.

Ik zet een beeld neer: er staat een tafel klaar voor de collega's om samen met de collega's van InHolland te gaan bepalen hoe die nieuwe PABO er uit gaat zien, met respect voor de identiteiten van beide, nu bestaande PABO's. Aan het hoofd van die tafel zullen twee bestuurders van beide hogescholen en een onafhankelijke derde er op toezien dat dat gesprek evenwichtig en zorgvuldig verloopt. Drie stoelen zijn vrij voor HR-collega's. Wie gaat die stoelen bezetten?

09.00 uur: gesprek met medewerkers van PABO Dordrecht Hogeschool InHolland

Het is de beurt aan Doekle Terpstra om het verhaal te vertellen. Hij vertelt in zijn woorden hetzelfde verhaal: er moet iets gebeuren in Dordrecht, samenvoegen is de beste optie. Hij markeert ook het 'andere InHolland'. Gericht op kwaliteit, niet op kwantiteit. Hij benadrukt ook het belang van het respecteren van variëteit en geeft ook aan dat de lopende reorganisatie bij InHolland volkomen losstaat van de integratie die in Dordrecht gaat plaatsvinden. De sfeer is ingetogen, met een vleugje opluchting.

10.30 uur: gesprek met medewerkers Associate degree (Ad) InHolland

We rijden naar Rotterdam. Er staat een stevige wind, die het moeilijk maakt het pand aan de Posthumalaan binnen te komen. Er staan schuimkoppen op het water.

Hogeschool Rotterdam heeft prominent in haar prestatieafspraken staan dat zij in het Rotterdamse een breed aanbod van Ad-opleidingen wil ontwikkelen, InHolland heeft die ambitie niet. En dus is onderdeel van het convenant dat InHolland haar Ad-opleidingen aan ons gaat overdragen. Met die motivering vertelt Doekle Terpstra het aan zijn collega's. Veel vragen: "Wat betekent overdragen precies daar waar het om hele kleine aanstellingen bij de Ad's betreft?". Dit gaan we nader uitwerken op basis van individuele gesprekken. De emotie loopt op: InHolland verkwanselt een parel.

"Wat doet u als we gaan staken?", vraagt een collega. Ik stap naar voren: "Dan kom ik naar u toe, leg u uit dat u de kans heeft om die parel bij een hogeschool, die kiest voor Ad's en daar vol voor gaat, verder te ontwikkelen en dan is de keuze aan u. Gaat u op die uitnodiging in, of niet?".

11.30 uur: gesprek met docenten IBMS Inholland

Tevreden collega's. InHolland heeft eerder besloten een deel van het economisch assortiment af te bouwen en haar internationale opleidingen te concentreren in Amsterdam. Dat Hogeschool Rotterdam er nu voor kiest om voor de Rotterdamse InHolland-studenten te 'zorgen' en eventueel bereid is om de IBMS-opleidingen van InHolland over te nemen, is in dat licht pure winst.

12.30 uur: broodje, eerste reacties, journalisten

We eten wat, bekijken eerste reacties en spreken met journalisten van het blad Profielen en met het Algemeen Dagblad. Het AD lijkt op zoek naar verdere samenwerking tussen beide hogescholen, een fusie? Het convenant gaat over de daarin genoemde opleidingen. Punt. Van fusievoornemens is geen sprake. Ik heb vaak benadrukt dat ik oplossingen zo weinig mogelijk zoek in structuurveranderingen en het wil hebben over inhoud. En daar ziet Profielen nu juist een tegenspraak. Ik toon me praktisch: "We gaan niet met structuren rommelen tenzij dat praktisch noodzakelijk is en dat is in Dordrecht nou eenmaal het geval. De afzonderlijke PABO's zijn te klein om te overleven."

13.30 uur: op weg naar Den Bosch, congres HBO-Raad

In de auto bel ik wat af. Met collega's van Hogeschool Rotterdam, met Doekle Terpstra om eerste impressies te delen. Ik bel naar huis omdat ik eerder naar huis kom. De dag zou eindigen in Woerden, maar die afspraak gaat niet door. In Woerden zou ik met topambtenaren van OC&W en EZ, alsmede een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven praten over het zogeheten Techniekpact. De komende weken zal blijken dat we ook al mailend tot een tekst gaan komen die op 13 mei gepresenteerd gaat worden door het Kabinet.

14.30 uur: paneldiscussie masteropleidingen in het hbo

Gehaast zoek ik mijn weg naar het podium waar ik moet optreden in een paneldiscussie over masteropleidingen in het HBO. Ik ben bang te laat te komen, maar tref een lege zaal aan. Het programma van het congres schijnt in totaliteit een kwartier opgeschoven te zijn, vanwege ernstige verkeershinder in de ochtend. Ik maak mijn punt: masteropleidingen in het HBO moeten heel scherp zijn op hun identiteit. Het gaat om professioneel georiënteerde masters, die winnen aan niveau en professionele oriëntatie door werkervaring als toelatingseis op te nemen. Met name mijn opmerkingen over het niveau dat omhoog moet, leidt tot discussie die zich nog dagen voortzet via de mail. Mijn suggestie dat het niveau nu niet hoog genoeg is, wordt als diskwalificerend ervaren door sommige collega's. In mijn reactie verwijs ik nog maar eens naar het rapport Veerman, dat als simpele en basale boodschap heeft: het niveau moet omhoog.

15.30 uur: afstemming domein Creatieve Technologie en Kunstopleidingen

Als bestuurder van de HBO-Raad (inmiddels omgedoopt in Vereniging Hogescholen) geef ik leiding aan een groot project van verbreding en vernieuwing van opleidingen techniek. Door een nieuw domein te definiëren is onrust ontstaan bij de kunstenopleidingen: gaan de domeinen Kunst en Creatieve Technologie elkaar niet overlappen? In de marge van het congres overleggen we wat te doen. De oplossing is simpel en weerspiegelt één van mijn favoriete adagia: doe gewoon waar je voor bent en het komt goed. Het nieuwe domein Creatieve Technologie moet zich stevig verankeren in de techniek, de kunstopleidingen verzorgen Kunstonderwijs. Soms is het leven simpel in mijn ogen.....

16.30 uur: de borrel

Het congres eindigt traditioneel met een borrel. Ideaal voor een paar snelle, zakelijke gesprekken en vooral bijpraten met de man die mij opgevolgd is als bestuursvoorzitter van de HAN. En zwaaien naar bekenden, veel bekenden. Net een dorp, dat HBO.

17.45 uur: naar huis

In de ruim anderhalf uur op weg naar huis, bel ik mijn telefoon voor de tweede keer die dag leeg. De meeste gesprekken gaan over Dordrecht. Dit wordt 's avonds na het eten nog eens vervolgd via de mail; ook de dagen die daarop volgen. In één van die mails reageer ik op een opmerking van een collega uit Dordrecht, die van mening is dat de hogeschool zich in het verleden meer van Dordrecht had moeten aantrekken. Ik antwoord: 

"Ik begrijp het punt dat je wilt maken. Voel ook niet de behoefte om dat te weerspreken. Bevestigt me wel in mijn opvatting dat het noodzakelijk is een krachtig in Dordrecht verankerde PABO neer te zetten die volume en massa heeft waar een vuist mee te maken is en waar vanuit een eigen identiteit over gecommuniceerd wordt. Ik heb donderdag bij jullie de uitnodiging neergelegd om aan het gesprek deel te nemen over hoe dat zou moeten. We zijn het er over eens dat - daar waar sprake is van negeren - dat geen wenselijke situatie is. Verder, als we niets doen, gaat het niet goed en zijn we op termijn verder van huis."