Ontmoeting 19

Woensdag 13 november: De haven van Rotterdam

8.15 uur: IKEA Delft

Kees Joosten (onze havenspecialist) heeft me uitgenodigd om samen een dag in de Rotterdamse haven door te brengen, rond te kijken en gesprekken te voeren met hoofdrolspelers. Het wordt zo'n dag die je niet snel vergeet. De combinatie van een indrukwekkende omgeving, goede gesprekken en die lenteachtige zon zorgen daar voor. We ontmoeten elkaar in Delft, op een parkeerterrein van IKEA dat als onze carpoolplek fungeert.

8.20 uur: College on the road

We rijden via de A15 naar onze eerste halte, meteen de meest indrukwekkende: Maasvlakte 2. Voordat je daar bent vanuit het centrum van Rotterdam, is het toch al gauw zo'n 50 km rijden. Een gevarieerd landschap trekt aan ons voorbij: soms rommelige industrie, vaak ordelijk opgestelde opslagbassins voor olie, mooi grijs geverfde chemische industrie, tussen industrie ingeklemd natuurgebied en strak opgestelde containerterminals om uiteindelijk bij de zee uit te komen. Ik krijg van Kees college in de auto. Voor de niet-Rotterdammers wat kengetallen: we zien een bedrijfstak waar direct zo'n 90.000 mensen werkzaam zijn, indirect in de regio 55.000 en daarbuiten naar schatting 200.000, met een impact op het BNP van zo'n 4%. Een bedrijfstak die 50% oliegerelateerd is (wat meteen een duurzaamheidvraagstuk definieert), 25% containers en logistiek en 25% overig; een haven die fier in de top 10 staat van wereldhavens, omringd door Aziatische havens, en die in Europa eenzaam bovenaan staat. Dik twee keer zo groot als nummer 2 Antwerpen, vijf keer zo groot als Amsterdam. Met zo'n volume en innovatief potentieel moet je daar als hogeschool bij willen zijn. En dat willen we dus ook. We gaan op bezoek bij onze partners.

9.30 uur: APM Terminals Maasvlakte 2

Op Maasvlakte 2 worden we rondgeleid door een oud-collega van Kees, die nu werkt bij APM Terminals, over 's werelds modernste containerterminal: helderblauwe, moderne kathedralen die (als de grijparm omhoog geplaatst zou worden) qua hoogte Rotterdamse iconen als de Erasmusbrug of het restaurant van de Euromast naar de kroon zouden steken. Op een net geasfalteerde immense vlakte zal vanaf november een miljardenkostend 'high tech theater' worden opgevoerd van zelfsturende 'karretjes' met containers op basis van transponders in het asfalt, op afstand bestuurde kranen vanuit een controletoren met de allure van een vliegveld, volledig geautomatiseerde inspecties van trucks ('de nucleaire check gaat ook steeds af bij een lading broccoli, men weet nog steeds niet waarom') in een perfecte logistiek die het comparatieve voordeel moet opleveren. En alles speelt zich af in de maritieme wereld die gedreven wordt door economische wetmatigheden, maar ook door het geopolitieke spel van grote spelers als China, Korea, Denemarken, Rusland en.... Nederland. En dat leidt tot een schaalvergroting die de menselijke maat allang voorbij is: meer en meer capaciteit van grotere en grotere schepen; 400 meter zal geen uitzondering meer zijn! We mogen geen foto's maken, maar weten niet hoe snel we dat moeten doen als we 'buiten de hekken' zijn. Hier wil je als hbo'er in 2014 aan de slag!

11.15 uur: Futureland

We laten ons de geschiedenis van de haven en de Maasvlakte vertellen bij Futureland. Onze gids vertelt enthousiast het verhaal, met als hoogtepunt een aardig contrast. De hoeveelheid papier die geproduceerd moest worden om alle milieuvergunningen rond te krijgen is tentoongesteld in drie stevige ijzeren kisten. Maar in de echte heldenverhalen komt niet de bureaucratie naar voren maar de professional die op het goede moment de juiste beslissing neemt, het goede advies geeft. Zoals de aannemer die adviseert het opspuiten te laten verlopen via kleinere eilanden die later met elkaar verbonden worden, met als gevolg minder zandafslag. Of de aannemer die andere oplossingen verzint voor de zeewering. En de bijna gepensioneerde ingenieur die een briljant simpele oplossing verzint voor de afvoer van het koelwater van de energiecentrale die door Maasvlakte 2 ingesloten raakt. Als we jonge mensen voor techniek willen interesseren, moeten we die heldenverhalen ook eens mooi visualiseren, schiet door mijn hoofd. Waarom maken we die film niet echt?

12.30 uur: Educatief Informatie Centrum

We rijden door naar het Educatief Informatie Centrum (EIC) op landtong Rozenburg. Voordat we daar lunchen zien we een bus met studenten van onze hogeschool vertrekken die in het kader van hun Honoursprogramma de eerste kennismaking met de haven hebben. In de auto ernaartoe bespreken we of we als hogeschool de goede stappen zetten om ons meer met de haven te verbinden. We zetten stappen, maar er is nog een wereld te winnen. We ontdekken steeds weer dat het heel hard werken is om de werelden van onderwijs en bedrijfsleven aan elkaar te verbinden, waarbij het investeren in 'het elkaar leren kennen' de noodzakelijke eerste stap is.

13.45 Shell Pernis Raffinaderij

We vervolgen onze haventoer naar Shell Pernis Raffinaderij, waar we openhartig in gesprek komen met de baas van onder andere het technologisch complexe onderhoud (officieel manager Engineering Assurance). Ook hier weer indrukwekkende getallen, zoals 160.000 km leidingen op hun locatie, die maar liefst 550 hectare groot is ("Geen foto's, meneer!"). Hun strategie: vergroten van 'reliability'. In dat verband bespreken ze elke veertien dagen uitgebreid de meest indringende verstoringen van hun bedrijfsproces met direct verantwoordelijken, om ervan te leren. Shell zit in een proces van het ontdekken van de hbo'er. Komend vanuit een neiging om vooral in te steken op de wo-afgestudeerden, willen ze meer en meer hbo'ers in dienst nemen, vanwege hun praktische instelling, grotere honkvastheid en vermogen 'mee te denken'.

15.30 uur: Damen Ship Repair

We eindigen bij Damen Shiprepair, voortkomend uit het beroemde Wilton Feyenoord en onderdeel van het familiebedrijf Damen. Met aan het hoofd 'de heer Damen', zoals de respectvolle aanduiding luidt. Door te focussen op seriematig en op voorraad produceren in nichemarkten, is Damen een sterspeler op de wereldmarkt geworden. De recente geschiedenis is een boek en een film waard. De werf die we bezoeken heeft zich voorbij die woelige jaren '80 en '90 een solide plek bezorgd in het repareren/ombouwen van grote schepen. Van ooit zo'n 6.000 medewerkers naar 300 nu in Rotterdam, dus inmiddels van een heel andere schaal, dat wel. En intussen onderdeel van een groep van zestien werven die het erg goed doen. Hun succesverhaal: gesitueerd in Mainport Rotterdam, oud vakmanschap in combinatie met een hoog innovatief vermogen en ...... op tijd leveren.
De indrukwekkende haventoer eindigt passend, met een mooie ondergaande zon boven de droogdokken. "Mag ik een foto maken?", vraag ik wat onzeker. "Dat mag" is het korte, maar trotse antwoord.

20.00 uur: Mails

Je betaalt altijd een prijs voor zo'n hele dag buiten de deur: de stukken voor de dag daarna moeten nog gelezen worden en de mailbox is vol geraakt. En wat dan even wennen is, als je in zo'n roes van enthousiasme zit, is een stroom van mails over interne dingen, soms zelfs 'klein' gedoe. Maar dit is ook weer goed voor de ontnuchtering. Morgen weer lekker aan het werk.

Met speciale dank aan Jouke Schaap (APMT), het Futureland-team, Mary Dotsch (EIC), Jim Jongh en Heleen Hoosemans (Shell Nederland Raffinaderij) en Ruud op den Brouw (Damen Shiprepair).