Ontmoeting 195 | Pensa, papia y/i produc/si

We weten het allang. Er is een categorie studenten in Nederland die we het extra moeilijk maken om succesvol te zijn. Nog niet zo lang geleden luidde de Ombudsman nog eens de alarmbel. Niet alleen is de overgang in het onderwijs verre van perfect (voorbereiding, overdracht en opvang), we creëren voor deze studenten ook nog eens een vilein bureaucratisch web, waarin velen zodanig verstrikt raken dat hun start in Nederland verre van optimaal is. In de wetenschap dat je je met name in het begin van de studie geen vertraging kunt permitteren. Welke studenten dat zijn? Jonge mensen die in het Koninkrijk wonen, maar dan op zo’n 9000 kilometer van Nederland. Studenten, waar het Koninkrijk zich in het bijzonder verantwoordelijk voor moet voelen.

De weelderige binnentuin

We ontmoeten elkaar in de weelderige binnentuin van de Universiteit van Aruba; delegaties uit Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius, Sint Maarten en Nederland. Aanwezig zijn vertegenwoordigers van de overheden, op hoog ambtelijk niveau en mensen die verantwoordelijkheid dragen in het hoger onderwijs op de eilanden en in Nederland. Aan de warme manier van veel begroeten is af te lezen dat mensen elkaar vaker zien. Maar er zijn ook mensen die elkaar voor het eerst zien, letterlijk of in de zin van dat ze elkaar wel van het scherm kennen, maar nog nooit in levende lijve met elkaar gesproken hebben. Viola Heutger, de rector van de universiteit heet ons welkom en legt de lat meteen hoog: de komende drie dagen moeten we een zodanig pakket aan maatregelen hebben dat we jonge mensen van de eilanden een beter perspectief weten te bieden, hetzij in Nederland, hetzij in Amerika, hetzij in het Caribisch gebied zelf.

Pensa, papia  y/i produc/si

We moeten samen nadenken, met elkaar praten en dingen samen gaan doen, zou de dagvoorzitter Ryan Maduro, algemeen directeur colegio EPI (mbo op Aruba) bij de opening van de conferentie zeggen. Hij zegt het zo dat de nadruk sterk op ‘doen’ ligt. Eigenlijk weten we namelijk al heel lang wat ons te doen staat. Maar wat ons tot nu toe niet goed gelukt is, is om al die initiatieven die de afgelopen decennia genomen zijn, in termen van voorlichting, voorbereiding, bijvoorbeeld op het gebied van taalbeheersing en de opvang in Nederland, in samenhang uit te voeren. Het is te versnipperd, we stemmen het te weinig op elkaar af, we vinden steeds ‘nieuwe’ wielen uit en weten ook niet alle studenten goed te bereiken.

Regiegroep Studiesucces Caribische Studenten

En juist om dat – samenhang aanbrengen, van elkaar leren, samenwerken en meer executiepracht organiseren – zijn we nu zo’n anderhalf jaar geleden met elkaar aan de slag gegaan. In eerste instantie op zoek naar de quick wins, die we zeker in het hbo gevonden hebben, door best practices te delen, over te nemen en meer de kracht van de samenwerking te zoeken. De Nederlandse collega’s die daar hard aan gewerkt hebben, presenteren tijdens de conferentie via Teams vanuit Nederland de opbrengsten van hun werk. Maar we zien ook op de eerste dag hoe op de eilanden gewerkt wordt aan een betere voorbereiding, bijvoorbeeld in de vorm van een voorbereidend jaar, workshops die voorbereiden op de gang naar Nederland, reizen die georganiseerd worden om jonge mensen Nederland te laten ervaren, etc. Maar zoals gezegd, jonge mensen verdienen meer, ook omdat niet alles wat aangeboden wordt, bereikbaar is voor hen. Er hangt vaak een prijskaartje aan.

Het paradijs met haar schaduwzijde

Ik weet niet of het paradijs bestaat, zei een Nederlandse mevrouw in het hotel, maar ik denk dat deze plek in de buurt komt. Het is geen straf op de eilanden te zijn. Op Aruba heb ik jammer genoeg niet veel meer gezien dan het hotel en die prachtige, voormalige kapel die een centrale plek inneemt op de universiteit als grootste lecture hall. Met een enkel uitstapje naar een lokaal café dat gerund wordt door een Rotterdammer, die dat ook laat weten. De skyline van het Rotterdam van 16 jaar geleden (het moment van zijn vertrek) staat op zijn onderarm getatoeëerd.

Op Curaçao heb ik meer tijd om van het eiland te genieten, maar ook om te proberen een beter beeld te krijgen van het eiland. De Rector van de universiteit van Curaçao, Francis de Lanoy en topambtenaar Wladimir Kleinmoedig laten me het eiland zien en samen met de delegatie van OCenW bezoeken we wijken die in ontwikkeling zijn, maar ook plekken waar zichtbaar is dat het leven op het eiland hard kan zijn en voor veel mensen ook is. Er is een groot contrast tussen de weelde van de toeristische buitenkant en de echte werkelijkheid voor een overgroot deel van de mensen. Voelt ook ongemakkelijk. Dat gevoel heb ik ook op Sint Maarten, met als extra dimensie dat het destructieve spoor dat orkaan Irma in 2017 getrokken heeft, nog zichtbaar is. Ook de University of Sint Martin, draagt die last nog met zich mee, vertelt rector Antonio Carmona Báez mij, als ik zijn universiteit bezoek. Hoe paradijselijk ook, ik snap ook dat jonge mensen hun wereld willen vergroten en de stap naar een ander land (in de Cariben zelf, in Amerika of in Nederland) willen zetten.

Excuses voor ons verleden

Beter doorgronden, daar hoort een bezoek aan het slavernijmuseum – Kura Hulanda Museum - bij. Huiveringwekkend, dat is wat door je heen gaat. De kilte van de koud afgestelde airco kruipt in je als metafoor van wat zich hier heeft afgespeeld. De Nederlandse discussie over het wel of niet aanbieden van excuses voor onze rol, gaat door mijn hoofd en roept een dubbel gevoel van schaamte op. Niet alleen voor wat daar gebeurd is, ook dat we zo aarzelen met die excuses. Mijn idee is volmondig en oprecht: doen, nederig vragen of we het verleden mogen afsluiten en een ruim gebaar maken gericht op de toekomst. Vergeef mij – ik geloof heilig in de kracht van het onderwijs – dat ik dat gebaar graag zou zien in de vorm van een investering in de toekomst van de jeugd.

Dag 3: de SEA-slotverklaring

Dag 1 wisselen we ervaringen uit. Dag 2 brainstormen we over wat ons te doen staat. Dag 3 hebben we onszelf als opdracht gegeven met een samenhangend pakket van maatregelen te komen, waarvan we weten dat het verschil gaat maken. Na een dag hard werken, komt die slotverklaring er, met concrete voorstellen om de onderwijsinfrastructuur op de eilanden zelf te versterken, jonge mensen langer en intensiever voor te bereiden op hun toekomst, in Nederland, op de eilanden zelf of elders in de wereld. We maken afspraken over een pre-academic year, nieuw onderwijsaanbod op de eilanden, mobiliteit binnen het koninkrijk en verbeterde opvang in Nederland.

Trots

Er hangt trots in de zaal dat we in staat zijn geweest dat programma te ontwikkelen, in het belang van de studenten, gebruikmakend van de kracht van het Koninkrijk, zoals de Secretaris-Generaal van het ministerie van Onderwijs van Sint Maarten, Shermina Powell-Richardson, het uitdrukt. We bieden het pakket eensgezind aan aan het zogeheten Vierlandenoverleg dat in januari zich over de slotverklaring én de uitwerking ervan zal buigen. Endy Croes, minister van Onderwijs van Aruba, aan wie ik aan het einde van de conferentie onze slotconclusies mag aanbieden, belooft ons het document snel te delen met zijn collega’s. Ik hoop zeer dat we – we noemen ons inmiddels SEA, Strategic Education Alliance, a bright future for Caribbean students – de ruimte krijgen dat te doen wat nodig is.

Hunto(u) y/i uni pa e futuro di nos studiantenan di Caribe.

United for the future of our Caribbean students.