Ontmoeting 24

Dinsdag 21 januari: De Rotterdam Business School

Zo'n 150 collega's (mooie opkomst) zijn bijeen in het mooie nieuwe Paviljoen van de Erasmus Universiteit. We zijn een programma gestart dat we 'Herontwikkeling Economisch Domein' zijn gaan noemen. De aanleiding is meerledig. Om te beginnen concentreren  bepaalde problemen zich bij onze economische opleidingen, in ieder geval manifesteren die zich daar het meest. Het gaat dan vooral om de rendementsproblematiek. Onze economische opleidingen hebben vaak te maken met een studentpopulatie die niet echt bewust kiest voor de opleiding. Ook zoeken de economische opleidingen naar een onderwijskundig concept dat studenten aan ons bindt en hen motiveert hard te werken zodat ze de eindstreep met succes kunnen halen. We vinden ook dat we ons Rotterdamse (en daarmee internationale) profiel nog wel wat kunnen aanscherpen, en ook dat de fysieke omgeving van de opleidingen meer de essentie van de opleiding zou moeten reflecteren (couleur locale). Er doet zich een unieke kans voor: het gebouw aan de Kralingse Zoom, naast de EUR, waar de meeste van onze economische opleidingen gevestigd zijn, is deels aan vervanging toe. We gaan daar dus opnieuw bouwen en dat is een kans om het onderwijs en de fysieke omgeving maximaal op elkaar afgestemd te krijgen.

Zoals gezegd, 150 collega's hebben de moeite genomen om naar de bijeenkomst te komen. We presenteren de ambitie om onze economische opleidingen samen te bundelen in een Business school, met een zwaar Rotterdams profiel. Daarmee ook een internationaal profiel. Een van mijn favoriete teksten: "Bij Rotterdam eindigt niet de wereld, maar begint de wereld". Dus zal elke focus op Rotterdam tevens een internationale zijn. Het verhaal roept nog wel vragen op en niet op elk punt kunnen we de duidelijkheid geven die mensen willen hebben, maar er is een begin gemaakt en de mensen zitten er positief in. Na afloop komt een collega naar me toe. Mag ik dit nu 'De moderne HES' noemen? Van mij mag het. Als er maar een dikke streep onder 'modern' komt te staan, met name wat betreft het onderwijskundige model. 

Donderdag 23 januari: De moderne hts, voorbij de Zuidas

Bij de ondernemersorganisatie van de technologische industrie, de FME, komen in het pand aan de A12 in Zoetermeer vertegenwoordigers van onze techniekopleidingen en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven bijeen om te praten over de inhoud van drie technische opleidingen. Daar laat men een symposium aan voorafgaan, waar ik ook mag spreken. Ik heb mijn lezing de titel meegegeven: 'De moderne hts', waarmee ik tot uitdrukking wil brengen dat het moderne technisch hbo mede moet leunen op oude waarden waar de hts voor stond: innige relatie met het bedrijfsleven, trots naar buiten toe en leunend op het eigen vakmanschap. Het woord 'modern' geeft aan dat onze technische opleidingen de tekenen van de moderne tijd moeten begrijpen, het belang van onderzoek en innovatie, het belang aan te sluiten op de vraagstukken van nu en de opdracht jonge mensen af te leveren die in interdisciplinair verband kunnen werken.

Centraal in mijn verhaal staat een statistiek die laat zien hoe de studentaantallen zich in het gehele hbo de afgelopen jaren ontwikkeld hebben en hoe die ontwikkeling heeft plaatsgevonden bij het technisch hbo. Dan zie je een stevige groei in de eerste jaren van ons nieuwe millennium, daar waar het technisch hbo stagneert. Dat herpakt zich vanaf 2007 en laat dan een versnelling zien die voor de komende jaren aanleiding geeft tot optimisme. Ik maak het persoonlijk door de anekdote te vertellen dat ik rond 2000 door collega's uitgelachen werd als ik me druk maakte over techniek. In een maatschappelijk klimaat waarin we met zijn allen dachten dat we ons geld aan de Zuidas in Amsterdam gingen verdienen en waarin we dachten dat de maakindustrie in ons land definitief passé was, gaven we jonge mensen het signaal techniek te mijden. Voeg daarbij de golf van onderwijsvernieuwingen waar delen van de techniek het moeilijk mee hebben gehad en de grafiek die ik laat zien is verklaard. Het tij is gekeerd. We waarderen de maakindustrie weer in dit land, investeren in techniek, komen tot veel intensere samenwerking met het bedrijfsleven en zitten in een crisis die leidt tot keuzes van jonge mensen voor studies met goede perspectieven.

Vrijdag 24 januari: Op bezoek bij twee topopleidingen

Het College van Bestuur bezoekt de opleidingen Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, onderdeel van de Willem de Kooning Academie, en Elektrotechniek. Het is toeval, maar daarmee zien we twee van de vier topopleidingen (volgens de Keuzegids) die Hogeschool Rotterdam rijk is. Twee totaal verschillende opleidingen, met een vergelijkbaar succesverhaal: een betrokken team, docenten die het onderwijs dragen, zich eigenaar tonen, een ontspannen relatie hebben met onderwijsmanager, die de leiding gegund wordt omdat deze zijn leiding baseert op het besef dat zijn rol heel belangrijk is, maar dat het de docenten zijn die uiteindelijk het verschil maken.

Donderdag 23 januari had ik samen met de collega's Erwin van Braam en Erik van Dijk een gesprek met veranderkundigen Prof. Jaap Boonstra en Kilian Bennebroek. Het gesprek loopt uit, zo stevig dat ik de afspraak later op de avond mis: een mooie bijeenkomst in het kader van het Internationaal Filmfestival Rotterdam. Maar we hebben dan ook een stevig thema te pakken. Hoe kan het zijn dat we precies weten wat kwaliteit in het onderwijs teweeg brengt en dat het toch lastig is voor sommige opleidingen die stap te zetten? Ik zet het beeld neer van een toeschouwer die aan de overkant van de sloot exact ziet staan wat hij wil. Maar hoe komen we die sloot over? Het gesprek gaat over fixaties, zelfbeelden, vertrouwen, urgentie, ruimte geven, ruimte nemen. Onderwijsvernieuwing is geen druk op de knop, kwaliteitsverbetering idem. Kwaliteitsverbetering is een attitude, het beste willen leveren, geloven in jezelf en dat geloof elke dag ter discussie durven stellen.

Donderdag 30 januari: Regieorgaan Herontwikkeling Economisch Domein

We (betrokken directeuren, twee leden CvB en programmadirecteur Margriet Langenberg) evalueren de bijeenkomst van 21 januari. We zijn tevreden over de opkomst, we zijn tevreden over de positieve sfeer, maar hebben het gevoel niet alles goed gecommuniceerd te hebben. Met name de uitnodiging aan docententeams om zelf het heft in handen te nemen, is niet overal goed overgekomen. Velen zien de boodschap toch als een soort 'instructie'. We realiseren ons als leidinggevenden dat we verder moeten zien te gaan in het geven van vertrouwen aan de professionals in een proces als dit. Dat we de uitnodiging om mee te denken niet teveel moeten willen conditioneren, omdat dat snel gezien wordt als het kader waarbinnen geopereerd moet worden. We besluiten de uitnodiging om te participeren in dit zo belangrijke programma opener neer te leggen. 

Zaterdag 1 februari: De logica van de werkvloer en de logica van onze maatschappelijke opdracht

Het is druk op Yammer, ons interne social network. In het weekeinde wil die drukte nog wel eens correleren met het weer. Het is guur en nat buiten. Er ontstaat een discussie over zelfsturende teams. En passant introduceert een collega, Gerard van der Star, een begrip dat me erg aanspreekt, 'De logica van de werkvloer'.