De toekomst van de bouw moet anders
Wat is dat precies, regeneratief bouwen? “We ontdekten dat onze respectievelijke afstudeerwerken niet in lijn waren met de gevestigde orde in. Daarom noemden we het eerst tegendraads bouwen. Maar we bleken gemeenschappelijk te hebben dat we willen bouwen zonder schade aan de natuur, of zodanig dat je de natuur zelfs herstelt. Zo kwamen we uit op regeneratief”, zegt Jonne van der Linden.
“Het zoeken naar een betere manier van bouwen voor de toekomst past bij ons allemaal”, stelt Sophie Weier. ”De bouw is heel traditioneel. Er wordt nog weinig nagedacht over duurzaamheid. Nu met de stikstofcrisis gebeurt dat wel, maar vooral ‘omdat het moet’", zegt Jonne.
Model living building challenge
Hannah Mac Gillavry is het daarmee eens: “De denkwijze in de bouw moet veranderen. Wij willen een voorzet geven hoe dat kan. We kozen als theoretische basis voor het model ‘Living Building Challenge’. Daarin staat een aantal randvoorwaarden om rekening mee te houden voor een regeneratieve bouwmethode, in elke fase van het bouwproces. Dat zijn de fysieke plek waar de bouw plaatsvindt, water, energie, schoonheid, gezondheid en geluk, gelijkheid en materialen.”
Windmolenwieken als dakconstructie
“Toevallig hebben we elk voor één van die onderdelen van dat model gekozen en ook voor een specifieke fase in het bouwproces”, vult Dean Reith aan. Dean vertelt als eerste over zijn afstudeeronderzoek. “Ik heb onderzocht hoe windmolenwieken hergebruikt zouden kunnen worden. Steeds meer van deze wieken worden afgedankt omdat ze te klein zijn voor de nieuwe types windmolens, ze zijn niet kapot. Maar wat kun je ermee? Ze zijn moeilijk te recyclen, er wordt zelfs over nagedacht ze dan maar te begraven. De meest kansrijke oplossing die ik heb bedacht is ze te gebruiken in dakconstructies, eventueel opgevuld met isolatiemateriaal, want ze zijn hol vanbinnen. Er is nog meer onderzoek nodig, dus ik hoop dat er studenten zijn die dat verder willen onderzoeken.”
Een mens- en natuurvriendelijk kantoor
Het onderzoek van Sophie is al wel goed geland. “Voor de BNG bank heb ik een nieuw ontwerp gemaakt voor een kantoorvloer. Het is een zogenoemd biofilisch ontwerp, daarbij houd je er rekening mee dat de mens oorspronkelijk verbonden is met de natuur. In de meeste kantoortuinen is daar totaal geen rekening mee gehouden en voelen mensen zich niet prettig, met gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. In het ontwerp heb ik zoveel mogelijk elementen van de natuur meegenomen: groen, daglicht, natuurlijke materialen en organische vormen, water, en rekening gehouden met het uitzicht, dat daar ook verbinding met de natuur ontstaat. De opdrachtgever heeft aangegeven dat ze het ook echt gaan toepassen! En het idee willen ze ook gebruiken voor andere ruimtes.”
Vlnr Ezra van Rooijen, Jonne van der Linden, Dean Reith, Johnathan Bonifasia en Sophie Weier
Samen met basisschoolleerlingen ontwerpen voor de school en de wijk
‘Biofilisch’ speelt ook een rol in Hannah's werk, maar op een heel andere manier, bij het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie van de hogeschool. Hannah: ”In mijn werk gaat het om anders naar het ontwerpproces voor de omgeving kijken. Vanuit EMI mag ik het straks ook gaan uitvoeren bij een basisschool in Feijenoord. Ik ga met de basisschoolleerlingen nadenken over hun (leer)omgeving en ideeën meegeven hoe ze daar ook anders naar kunnen kijken, zodat we met elkaar een omgeving creëren waarin zij zich prettig voelen. En rekening houdend met hoe de plek opgaat in de wijk.”
Bouwhub en betere planning voor korter bouwproces en minder uitstoot
“Voor de aannemer waar ik stage liep heb ik oplossingen bedacht om de stikstofuitstoot te verminderen", vervolgt Jonne. “Ik heb eerst onderzocht waar in het proces veel stikstof vrijkomt, en het blijkt dat vooral het logistieke proces daar veel aan bijdraagt. Door een bouwhub in te richten, dus een plek waar materialen van onderaannemers heengebracht worden, en de planning samen met de onderaannemers en leveranciers vooraf op elkaar af te stemmen, blijkt in dat proces liefst 40% op stikstof bespaard te kunnen worden. Zo'n bouwhub heeft dus veel potentie voor het bedrijf, zonder veel investeringen. Er kan uiteindelijk ook bespaard worden op personeel dat opslag en vervoer regelt, en je krijgt ook nog een korter bouwproces. Het vraagt wel om in het begin veel afstemming en overleg om iedereen hieraan te laten meewerken en de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Er kan nog veel vervolgonderzoek gedaan worden om het proces nog verder te kunnen verbeteren, met energieverbruik/opwekken van hernieuwbare energie bijvoorbeeld.”
Bouwmaterialen met een herstellend vermogen voor milieu en klimaat
Gebouwen neerzetten hoeft geen negatieve impact te hebben op het klimaat en milieu, volgens Ezra van Rooijen: “Ik ben opzoek gegaan naar materialen die niet ten koste gaan van toekomstige generaties maar oneindig beschikbaar zijn en van zichzelf een herstellend vermogen hebben voor de mens, het milieu en het klimaat. Er is steeds meer aandacht voor hergebruik van materialen, ook in de bouw. Ook biobased bouwmaterialen zijn in opkomst, die deels gemaakt zijn van natuurlijke materialen. Mijn afstudeerwerk gaat over biotische bouwmaterialen, die helemaal gemaakt zijn van biologische grondstoffen zodat ze ook gemakkelijk gecomposteerd kunnen worden aan het einde van zijn levensduur.
De teelt van de grondstoffen voor deze materialen kan daarnaast van toegevoegde waarde zijn voor de landbouw, zo kunnen ze bodemdaling tegengaan en grondwater reinigen. Persoonlijk vind ik het grootste voordeel van deze bouwmaterialen dat er CO2 in is opgeslagen. De bouwsector draagt voor 35% bij aan de totale CO2 uitstoot, door biotische bouwmaterialen in te zetten kan dit aandeel flink verlaagd worden en zelfs een positieve, regeneratieve inpakt hebben op het klimaat.”
Off grid wonen, kan het, en hoe dan?
Het laatste project is van Johnathan Bonafasia, die onderzoek deed naar Off grid wonen, ofwel wonen zonder energieaansluiting (zonder water of riolering behoorde niet tot de scope), voor de doelgroepen starters, gezinnen en senioren. Jonathan onderzoekt momenteel nog óf en hoe het voor deze groepen mogelijk is om off the grid te wonen, en hoe ze dan voorzien in hun behoefte aan warmte of koeling en energie voor verlichting en apparaten. Jonathan: ”Daarbij geef ik ook ideeën voor hoe je het kunt aanpakken, bijvoorbeeld wat de beste zonnepanelen zijn voor een bepaald type huis. Uiteindelijk wil ik een catalogus opleveren met aanbevelingen voor het verminderen van je ecologische voetafdruk, voor energie en per materiaal, hoe je dat kunt doen voor off grid woningen.”
Inspiratiepublicatie voor start-ups
Alles bij elkaar zijn de toekomstige bouwkundigen erg enthousiast over wat de opleiding hen gebracht heeft. “Ik heb geleerd om na te denken waaróm je iets doet, waarom je het op die manier doet en waarom je wil bouwen bijvoorbeeld”, geeft Dean aan. Jonne: “Mij viel het erg op dat er overal gesproken wordt over ‘duurzaamheid’, maar het zegt zo weinig. Het is een lege huls. Vertel liever wát er dan duurzaam aan is. Ook heb ik gemerkt dat er al zoveel technieken en oplossingen zijn om duurzamer te bouwen, maar ze worden niet toegepast omdat iedereen afwacht tot de overheid of een grote investeerder mee wil doen.”
Allen geven aan het superfijn te hebben gevonden dat ze helemaal vrij gelaten werden om hun eigen ideeën uit te werken. “Zo kunnen we allemaal doen waar we het meest enthousiast van worden”, vindt Hannah. “Maar nu wil ik geen verslagen meer maken en zo, ik wil er wat mee gaan doen! Ik studeer dan ook pas af nadat ik het biofilisch ontwerp samen met de school heb uitgevoerd.”
Wat hopen ze te bereiken? “We willen allemaal graag die verandering zien. Daarom bundelen we ons werk in een publicatie waarmee we mensen in de bouwwereld willen inspireren, laten zien dat het ook anders kan. We richten de publicatie op bijvoorbeeld start-ups in de bouw die nog nieuwsgierig zijn naar andere werkwijzen en ook graag een verandering willen inzetten.”