In 2018 werd geprobeerd élke dag uit te roepen tot dag van de duurzaamheid. Helaas wil een speciale dag niet zeggen dat automatisch ieder idee werkelijkheid wordt. Anders was 2018 wel hét jaar van de grote omslag geweest in de verduurzaming van Nederland. Vervolgens is de dag van duurzaamheid overgenomen door ‘Leren voor morgen’, een coöperatie van organisaties die zich inzetten voor duurzame ontwikkeling, en is de focus van duurzaamheid meer komen te liggen op opleiden. Door duurzaamheid in opleidingen nu mee te nemen, zorgen we ervoor dat de volgende generatie opgroeit met de juiste waarden en normen.
Een duurzame gedachte
Als mensen leren dat schone oplossingen vanzelfsprekend zijn en dat producten en diensten circulair ingezet kunnen worden, dan is de vraag alleen nog hoe we daar komen. Wachten tot de generatie die nu op school zit het overneemt is geen optie. In de tussentijd worden de huidige problemen alleen maar groter. Het vraagt om een transitie waarin we leren om op alle vlakken een duurzame benadering te hanteren. Een dergelijk transitie gaat geleidelijk, maar vraagt wel nu om actie!
Dat lijkt me een duidelijke rol voor Hogeschool Rotterdam. We leiden jaarlijks duizenden studenten opdie morgen als professional aan de slag gaan. Daarbij gaat het niet alleen om de vakinhoudelijke kennis maar juist ook om lessen duurzaamheid, zodat dit een vanzelfsprekendheid wordt. Onze studenten komen uiteindelijk op posities waar ze als een spin het web fungeren en daarmee duurzaamheid wijd kunnen verspreiden. Daarvoor gebruiken we bestaande aanknopingspunten, zoals de Sustainable Development Goals (SDG’s), waarin de brede kaders van duurzaamheid worden gepositioneerd. Maar die zijn nogal abstract en ‘hoog over’. Als ik als lector naar mijn eigen werkterrein (de bestaande woningbouw) kijk, dan is ‘SDG 11: duurzame steden en gemeenschappen’ het aanknopingspunt. De opgave waar we voor staan is hoe ervoor te zorgen dat studenten die bezig zijn met renovatie van gebouwen, duurzaamheid als een vanzelfsprekendheid meenemen. Het liefst niet enkel vanuit de gebouwde omgeving (SDG-11), maar ook vanuit duurzame energie (SDG-7), goede banen en economische groei (SDG-8), innovatie in infrastructuur (SDG-9) en verantwoorde consumptie (SDG-12). Deze opsomming van ‘SDG-codes’ laat zien dat verduurzaming vraagt om een multidisciplinaire samenwerking.
Multidisciplinaire duurzaamheid
Kenniscentrum Duurzame Havenstad is een van de kenniscentra van Hogeschool Rotterdam waar onderzoek, onderwijs en praktijk bij elkaar komen. Diverse lectoren zijn hier actief om kennis over stad, mobiliteit, industrie, water en maritiem te verbinden. Mijn rol speelt zich af binnen het onderdeel ‘stad’, maar voor de verduurzaming van de stad zijn aanverwante kennisgebieden nodig, wil je de multidisciplinaire samenwerking optimaal benutten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het thema mobiliteit, dat zich naast elektrisch rijden, ook met (bouw)logistiek bezig houdt. De kennis over warmtepompen uit de procestechnologie kan worden ingezet voor de verduurzaming van buurten en wijken. De waterhuishouding van de stad en de mate waarin Rotterdam een ‘Resilient City’ is, raakt de planvorming van bouwkunde studenten. En de kennis over Assetmanagement in de maritieme en infrastructurele sector heeft weer raakvlakken met de portfolio opgave van het wonen in de stad, bij zowel de gemeente, corporaties als uiteindelijk de individuele bewoner. Kenniscentrum Duurzame Havenstad is daarmee de uitgelezen plek waar deze praktijkvelden bij elkaar komen. Het biedt ons als lectoren de kans om gezamenlijk de abstracte doelen te vertalen naar praktijkgerichte doelen, voor onderwijs en onderzoek. Want uiteindelijk moet duurzaamheid in de praktijk toegepast worden, bij bedrijven en bewoners.
Niet-Duurzaamheidsdag
Maar wat brengt een ‘Dag van de duurzaamheid’ dan meer? Op veel plaatsen is de dag al uitgebreid naar een week. Alle geplande activiteiten pasten niet meer op één dag. Blijkbaar hebben we die momenten nodig om duurzaamheid de aandacht te geven die het verdient. Dan doen we dat toch. In de tussentijd blijven wij als lectoren bezig op alle niet-duurzaamheidsdagen, om duurzaamheid zo tastbaar en handzaam mogelijk te maken, voor opleiding en praktijk, en de mensen opleiden die het gaan doen!
Haico van Nunen – lector Duurzame Renovatie