Om deze informatie te verkrijgen moet je lastige opgaven oplossen (zoals bij een escape room), slimme combinaties maken tussen beschikbare databronnen of achterhalen welke personen cruciaal zijn in de keten die je aan het identificeren bent. En als je niet oppast dan word je tegengewerkt door partijen die meer baat hebben bij het in stand houden van een niet optimale keten. Als je alles in kaart hebt gebracht kan je aanvullend bonuspunten verdienen door verbeteringen in de keten aan te brengen. Hoe meer die verbeteringen bijdragen aan het realiseren van (sociale) duurzaamheid zoals vermindering van CO2-uitstoot, verminderen van materiaalgebruik, reduceren van transport of het verhogen van welzijnsniveau, des te meer bonus. En dit alles is vormgegeven in werkelijk een prachtig, zeer realistisch grafische beelden, waarbij je je de ene keer beweegt in een volledig geautomatiseerd warehouse en het volgende moment de container waar je product in zit gelost ziet worden op de terminal in de haven.
Chains is een mooi voorbeeld van een zogeheten edutainment-spel, bestaande uit een mix van ontsnappings-, strategie- en simulatie spelletjes. Op inzichtelijke wijze wordt duidelijk gemaakt wat er achter het product zit dat je vaak zonder daarover na te denken aanschaft in de winkel of besteld via internet. Een mooie speelse wijze om bewustwording te stimuleren.
Echter helaas. Dit spel bestaat niet. Maar misschien is de werkelijkheid nog wel spannender. Wat speelt er. De Europese Commissie heeft medio 2020 een initiatiefwet Ketenaansprakelijkheid, een soort Due Dilligence-wet, aangenomen. Kern van die wet is dat Europese bedrijven voortaan verplicht verantwoordelijkheid moeten nemen voor de hele toeleveringsketen. Ze moeten kunnen aangeven of in de hele keten werknemers een fatsoenlijk loon krijgen, arbeidsomstandigheden acceptabel zijn, geen verkwisting van materialen en milieu plaatsvindt en dergelijke. Kortom voorkomen van de schadelijke effecten op mens en milieu in de hele aanvoerketen. De aansprakelijkheid overstijgt dus nadrukkelijk de eigen bedrijfsmuren. Zijn er schadelijke effecten dan wordt verwacht dat bedrijven deze misstanden aanpakken. Het betreft nu nog een inspanningsverplichting, maar daar zal het hoogst waarschijnlijk niet bij blijven. Doen ze dat niet, dan denk ik, dat menig bedrijf via een juridische procedure wel wordt gedwongen daaraan iets te gaan doen, al dan niet aangespannen door werknemers elders, milieuorganisaties of andersoortige instituties. De Nederlandse Europarlementariër Lara Wolters is de grote trekker achter deze initiatiefwet. De bedoeling is ook dat deze wet door elk van de Europese lidstaten wordt opgepakt en uitgewerkt
Die uitwerking is ook hard nodig. Want er bestaan nog onvoldoende methodes voor om die complexe ketens in kaart te brengen en zeker ook mogelijke misstanden daarbinnen te identificeren. Er is bijvoorbeeld onvoldoende data beschikbaar over ketens, medewerking zal zeker niet altijd vanzelfsprekend zijn, tot welke graad analyseer je de ketens:, ook de toeleverancier van de toeleverancier? En zo zijn er nog legio vragen te stellen en te beantwoorden. Een cruciale vraag is daarbij ook wie deze analyses gaat uitvoeren. Zijn dat de McKinsey’s van deze wereld, banken, onafhankelijke onderzoeksinstituten opgericht door de overheid? Ik zie hier ook wel een rol weggelegd voor de logistiek. Juist het ketendenken (‘van zand tot klant’) is voortgekomen uit de logistiek. Logistieke bedrijven opereren niet zelden ook ketenlang en ketenbreed en kunnen verbanden leggen tussen bedrijven, dienstverleners en uitvoerders. En de logistiek kan wel een opfrisbeurt gebruiken om zich weer stevig te profileren. De logisticus van de toekomst zou juist bezig moeten zijn met het duurzamer en meer circulair maken van de keten. Niet alleen ‘lean & mean’ maken van ketens, maar juist inkorten, meer lokaal waar mogelijk, minder verkwistend en minder afhankelijk van anderen. Dus eigenlijk een verandering van denken in Supply Chains naar Supply Circle. Een leuke animatie daarover staat op youtube waarin Kim (klik op Kim) haar inzet als logistiek manager van de toekomst beschrijft. Het is essentieel dat logistieke opleidingen juist dit soort vraagstukken oppakken en hun studenten deze kennis en vaardigheden meegeven. Er is werk aan de winkel!