Resilience en duurzaamheid. Twee begrippen die te pas en te onpas worden gebruikt. Een duurzaam of resilience sausje om producten en diensten beter te verkopen. De huidige Corona crisis toont hoe belangrijk het is om beter na te denken over deze begrippen. Het toont aan hoe zeer we met zijn allen verbonden zijn en hoe ons handelen invloed heeft op alles om ons heen.
Zijn we voorbereid op uitdagingen die hier en nu op ons afkomen?
Hoe gaan we met deze uitdagingen om als persoon, als land, als overheid, als bedrijf; kortom als systeem. We maken allen deel uit van sociaal-ecologische systemen. Welk effect heeft ons handelen nu op plekken elders en wat betekent het voor later? Globalisering en klimaatsverandering versterken de urgentie om samen te werken en te handelen. De effecten lijken echter al te vaak te ver weg om de noodzaak tot handelen te onderkennen.
De huidige corona crisis heeft dat veranderd. De urgentie is daar. De tijd om te handelen is nu. We zitten midden in een ‘hyper’ transitie.
Resilience en duurzaamheid gaan beide over het denken in systemen. De Corona crisis legt netwerken en onderlinge afhankelijkheden bloot die normaal meer verscholen zijn. De crisis toont helder hoe niet alleen individuen verschillend reageren op een crisis (persoonlijke resilience) maar ook hoe dat verschilt per bevolkingsgroep? De verschillen zijn ook te zien in de gekozen aanpak van overheden. Overheden moeten snel besluiten en handelen, elk op basis van informatie van hun eigen expertteam. Maatregelen lopen uiteen en onderlinge verschillen en opvattingen worden uitvergroot; van het ontkennen van het probleem en het afschuiven van verantwoordelijkheid tot burgers scannen op temperatuur en tracken via hun telefoon. Zelfs Nederland lijkt nu voor overheidscontrole te gaan.
Pas na afloop van de Corana crisis zal blijken welke aanpak het beste was, voor wie, wanneer en ook waarom. ‘Resilience for whom, what and when?’ (Meerow, 2016). De afwegingen zijn niet makkelijk en in tijden van een crisis al helemaal niet. Hoe verhoudt een mensenleven zich tot economische achteruitgang? De keuzes die we nu maken, hoe pakken die uit voor alle bevolkingsgroepen, zijn ze wel zo inclusief als bedacht? Wie profiteert er? een autoritaire overheid of de burgers?? En zijn dat dan niet alleen de rijken, maar ook de zwakkeren in de samenleving? En wat voor invloed zal dit hebben op bijvoorbeeld de energietransitie?
Er is geen pasklaar antwoord. Ook niet wat de begrippen resilience en duurzaamheid betreft. Het onderzoek wat ik afgelopen jaar heb uitgevoerd zal resulteren in een theoretisch denkkader voor studenten (en docenten). Op welke manieren kan je de begrippen uitleggen en hoe kunnen we van elkaar begrijpen waar we het over hebben? Als we ons daar van bewust zijn kunnen we door - samen met de gemeente Rotterdam- te werken aan trans disciplinaire praktijkproblemen een bijdrage leveren aan een meer Resilient en duurzame stad.
Janneska Spoelman, MSc.
Hogeschooldocent Ruimtelijke ontwikkeling I Ruimtelijke ordening en planologie
Coördinator Minor Creating Resilient Cities
Instituut voor de gebouwde omgeving
Docent-onderzoeker Kenniscentrum Duurzame havenstad
Onderzoeksgroep Nieuwe bedrijvigheid voor Rotterdam