Carlos van Kan is sinds januari 2020 werkzaam als lector pedagogiek bij Kenniscentrum Talentontwikkeling aan Hogeschool Rotterdam. ScienceGuide interviewde hem in de aanloop naar zijn openbare les op 20 april. Daarin zal hij meer vertellen over het begrip ‘pedagogische professionaliteit’.
In het interview vertelt Carlos van Kan onder andere dat pedagogische professionaliteit uit drie componenten bestaat: pedagogisch bewustzijn, pedagogisch legitimeren en pedagogisch handelen. “Het idee is dat we toekomstige leraren op die drie punten moeten versterken. Mijn lectoraat is ook verbonden aan het Instituut voor Lerarenopleidingen (IVL). In die opleidingen wil ik samen met collega-onderzoekers, lerarenopleiders en studenten werken aan het versterken van de pedagogische professionaliteit van onze toekomstige leraren.”
Keuzes zijn niet altijd goed of fout
Als het gaat om pedagogisch bewustzijn moeten studenten ook oog hebben voor pedagogische belangen die gelijktijdig spelen, zogenaamde pedagogisch spanningsvelden, waarbij de polen van de spanningsvelden niet opgeheven mogen worden. Als voorbeeld noemt hij nabijheid en distantie. “Aan de ene kant sta je dicht bij de leerlingen en wil je een relatie met hen aangaan, maar tegelijkertijd wil je kinderen ook niet verstikken in die relatie en moeten ze ruimte krijgen om hun eigen weg te vinden. Dat vraagt dan weer om distantie.”
Onderzoek gericht op professionele praktijk
Binnen het lectoraat wordt onderzoek gedaan naar praktische projecten die gemaakt zijn om pedagogische professionaliteit op school te oefenen. Eén van die projecten werkt met Virtual Reality brillen waarmee voor de student een klassensituatie wordt gesimuleerd. “Daarin gebeuren allerlei dingen, en studenten kunnen dan bijvoorbeeld kijken naar de verschillende dilemma’s die zich voordoen. Leerlingen die tijdens een uitleg wat anders zitten te doen, een leerling die even op zijn telefoon zit, of juist een leerling die er erg verdrietig uitziet.”
Studenten kunnen hiermee bijvoorbeeld oefenen met het wel of geen aandacht besteden aan het gedrag van een bepaalde leerling, het richten van de aandacht op de hele groep of juist op een specifieke leerling. “Het voordeel is dat doordat het een oefensituatie is, studenten vrij zijn om ‘fouten’ te maken; er worden geen leerlingen beschadigd. En achteraf kunnen ze de leersituaties bespreken met hun collega’s.”
Binnen het onderzoek hebben studenten een grote rol. “Zij zijn eigenlijk het onderwerp van ons onderzoek. En het doel van ons lectoraat is om de pedagogische professionaliteit van onze toekomstige leraren te versterken. Dat doen we door praktische ontwerpen te maken, maar ook door die ontwerpen weer te onderzoeken, samen met de studenten.”
