In het kader van ons kernthema leiderschap verzorgden we op 6 en 13 december 2022 twee 4-uur durende workshops voor zeven mkb-ondernemers. Deze masterclass werd gegeven door Koos Kerstholt en Johan Reijenga. De insteek: hoe zorg je dat je jouw werkomgeving blijft inspireren als ondernemer?
‘Leiderschap vindt plaats tussen verleden en toekomst. De uitdaging ligt erin om te bedenken hoe je het verleden en het heden kunt meenemen naar de toekomst’, legt Johan Reijenga uit. ‘ Zodat je nu al rekening houdt met de toekomst.’ In strategie noemen we dat rekening houden met de toekomst en ook vanuit het heden denken en werken: ‘ambidexterity’. Het is een bekend fenomeen, dat mensen en dus ook ondernemers moeite hebben om niet alleen maar de dingen van vandaag te doen, maar ook oog te hebben voor de toekomst. ‘Exploitatie – ook wel ‘waan van de dag’ genoemd.
‘Wat ondernemers ‘vast houdt’ in deze waan van de dag komt voornamelijk door overheersende denkwijzen (dominante logica), gewoonten (routines) die er in de loop van de tijd zijn ingesleten en de wijze waarop we iets hebben geleerd’ legt Koos Kerstholt uit.
De eerste workshop stond in het teken van het verleden en het heden. We bespraken de rol die de ondernemer voor zichzelf ziet. De meeste deelnemers van de workshop zien zichzelf voornamelijk als ondernemer. Vervolgens bespraken we ingesleten gewoonten en overheersende denkwijzen. Zowel in hun eigen handelen als binnen het bedrijf.
Inspirerend leiderschap in het mkb: ‘ondernemen tussen verleden en toekomst’.
Hoofddocent en onderzoeker bij het Kenniscentrum Business Innovation
‘Het werd duidelijk dat de meeste activiteiten te maken hebben met het heden en het huidige businessmodel. Een van de ondernemers zette dit ook kracht bij door te stellen: “het gaat altijd om de huidige klant”, aldus Johan Reijenga. De ondernemers gingen vervolgens nadenken welke uitdagingen er liggen voor de toekomst. Dat deden ze door na te gaan hoeveel tijd en aandacht zij op dit moment geven aan de toekomst van het bedrijf. Daarvoor gingen zij in hun agenda op zoek naar activiteiten die daarmee te maken hebben. Met daarbij de opdracht om deze inventarisatie met medewerkers in het bedrijf te bespreken.
Het werd al vrij snel duidelijk dat daar erg weinig tijd aan wordt gegeven. Vanuit deze constatering gingen de ondernemers in de tweede workshop o.a. aan de hand van ‘Blue Ocean Leadership’ (Kim & Mauborgne, 2014) op zoek naar activiteiten die ze kunnen elimineren, verminderen, verhogen en creëren om tijd en aandacht vrij te maken voor de toekomst van hun bedrijf. Een van de dingen die duidelijk werd, is dat de ondernemer vaak prominent aanwezig is in het bedrijf en weinig delegeert aan anderen.
Het idee van ‘gedeeld leiderschap’ (Dijkstra, 2012) leek daarbij van pas te komen, maar zorgde er direct weer voor dat dominante logica en routines van de ondernemer manifest werden. ‘Leiderschap dat oog heeft voor het heden en de toekomst zouden we ‘strategisch leiderschap’ kunnen noemen. Het werd duidelijk dat dat vraagt om een persoonlijke transformatie van de ondernemer en leidde bij alle aanwezige ondernemers tot herkenning, erkenning en urgentie’, vertelt Koos Kerstholt.
Iets ‘ondernemen’ vraagt om iets creëren. Om risico durven nemen. Niet blijven hangen aan het bestaande, maar je op bepaalde momenten ook los kunnen maken van het hier en nu. Zodat je bewust wordt van wat het bedrijf nodig heeft, nu en voor de toekomst. De toekomst die ik nu al ‘agendeer’.
De conclusie uit de twee workshops is dan ook dat er weinig gebruik wordt gemaakt van een ‘agenda’ door ondernemers. En dan wordt niet bedoeld een tool waarin je je afspraken noteert, maar meer in de etymologische betekenis van ‘alle dingen die gedaan moeten worden’. De workshop werd positief ontvangen door de deelnemers en krijgt wellicht dit jaar een vervolg.
