Ligt daar je hart? Want het ligt niet zo voor de hand, als bedrijfskundige aan de slag als docent…?
Nee, dat snap ik! En dan heb ik ook nog een master in onderwijs gedaan. Maar het kan wel, want uiteindelijk gaat het om de motivatie. Sterker nog: veel mensen weten het niet, maar van huis uit ben ik eigenlijk interactief vormgever. Met een specialisatie in film en video. En mijn motivatie om me in de filmwereld te begeven, was mensen bewustmaken van de rol die zij hebben of kúnnen hebben in de wereld. De invloed die zij hebben op de dingen om de wereld te veranderen. Dat past dan wel weer heel goed bij wat ik nu met ondernemerschap probeer uit te dragen. Je kan namelijk zelf léren het heft in eigen hand te nemen. Daarbij zie ik mezelf wel als iemand die een brug kan slaan tussen diverse domeinen, van commercieel, educatief en creatief. Als je dat bundelt en je mensen weet te inspireren, dan kunnen we samen bouwen aan een betere wereld. Dat is wat ik in mijn werk probeer te doen.
Mijn motto is “practice what you preach”. Je kan van anderen wel verlangen dat ze veranderen, maar mensen gaan pas veranderen als je zélf daar het voorbeeld in geeft.
En waarom is dat belangrijk voor jou?
Als ik eerlijk ben komt dat ook wel een beetje voort uit ergernis. Ik kan niet zo goed tegen het naar elkaar wijzen van de huidige tijd. Zo van: de overheid moet het oplossen, het bedrijfsleven moet hierin stappen, de burger is aan zet en ga zo maar door. Met anderen de schuld geven, blijf je zelf veilig buiten spel. En daarmee gaat er echt niks veranderen. Terwijl het meer en meer prangend wordt om wel in beweging te komen. Ik zeg: de tijd van vingerwijzen is voorbij, want met wegkijken gaan we de bedreigingen van de polycrisis van polarisatie, klimaatverandering en de toenemende kloof tussen arm en rijk niet vermijden.
Jij zegt: begin bij jezelf.
Absoluut. En begin vooral bij het begin. Vergis je niet in de kracht van onderwijs. Ik zie onderwijs als een kern waaruit je zoveel positieve invloed kunt uitoefenen op de ontwikkeling van de huidige en toekomstige generaties. En ook het leren van andere betrokkenen bij onderwijs, zoals ondernemers en werknemers van andere organisaties. Onderwijs is een vertrekpunt voor verandering en innovatie. En dan heb ik het niet alleen over studenten, maar juist ook over docenten. Beiden zitten eigenlijk in een positie waarin ze nu of in de toekomst veel invloed kunnen uitoefenen. Maar zijn ze zich daar bewust van? Met O2LAB richten we ons op het leren van docenten. Met de focus om docenten te helpen om zelf, maar ook met studenten en werkveld, het verschil te gaan maken. Hoe kan je dat het beste doen? De dingen die we in het verleden geleerd hebben, en dan heb ik het over de hele linie van 10 jaar onderzoek bij het kenniscentrum, komen echt heel mooi samen in dat project. Over hoe je de juiste leeromgeving creëert om mensen bewust te maken van hun invloed en gedrag uitlokt om ermee aan de slag te gaan. Daar wil ik me echt met hart en ziel voor inzetten.
Tof! Kan je een concreet voorbeeld noemen daarvan?
De laatste dag van de training die we geven, is altijd wel bijzonder. Het moment waarop het kwartje valt. Dat ze ineens doorhebben hoe de training is opgebouwd, dat pas op het laatst de puzzelstukjes op hun plek vallen. Dat is expres, want de eerste dagen willen we laten ervaren hoe het is als je niet het juiste antwoord hebt. Want we leven in een tijd van grote onzekerheid en als docent heb je misschien niet meer alle antwoorden paraat. En dat is oké. Belangrijk zelfs om die kwetsbaarheid onder ogen te zien. Pas als je zelf leert omgaan met die onzekerheid als docent kun je studenten ook leren wat dat betekent. En dat is een kerncompetentie in een onrustige tijd van transitie. Ook als je dat als docent juist best wel spannend vindt.
Wat leuk dat je daar met zoveel passie over spreekt. Dat is een hele andere invalshoek dan bedrijfskunde of niet?
Niet per sé. Bedrijfskunde gaat vooral ook over de inrichting van je organisatie, over de organisatiedoelstellingen en hoe je daar met zijn allen komt. En daar zit natuurlijk ook dat stukje lerende organisatie in. Dan blijft de centrale vraag toch: hoe kun je als collectief, dus echt mét elkaar leren, vernieuwen en stappen zetten? Het één staat niet los van het ander. Hoewel de focus bij bedrijfskunde ligt op de organisatie als een soort aparte entiteit, is het uiteindelijk gewoon een club mensen die de organisatie maakt. Er gaat geen vernieuwing komen zonder mensen, dus innovatie begint bij mensen leren en motiveren om stappen buiten hun comfortzone te zetten. Docenten, maar ook studenten hebben een grote invloed, omdat zij op de lange termijn en op grote schaal impact maken in het werkveld.
Is dat dan echt je droom, dat je kunt bijdragen daaraan? Kun je dat concreet maken?
De filosoof in mij zegt: hoe groter de droom, hoe minder concreet hij wordt. Maar ik snap wat je bedoelt. De droom is natuurlijk dat we met elkaar, en dan bedoel ik op landelijk niveau, die grote uitdaging gaan tackelen. We staan voor de grote maatschappelijke opgave van klimaatverandering. Hoe creëren we een wereld waarin we in harmonie met elkaar en de natuur samenleven? Ik denk dat we niet moeten wegkijken en naar de ander wijzen en moeten beginnen met verenigen van de krachten die er nu al zijn. Intensiever samenwerken om het verschil te gaan maken.
En wat is jouw aandeel daar dan in? Hoe maak jij het verschil?
Door vragen te stellen. Studenten, docenten, maar ook aan collega’s. Om tot verandering te komen, is het belangrijk nieuwsgierig te zijn. We kunnen alleen systemen veranderen, als we kritisch kijken naar hoe ze nu zijn georganiseerd. Wat is het dat, wat we eigenlijk proberen te veranderen, in stand houdt? Openheid is belangrijk, want te stevig aan je standpunt vasthouden werkt polarisatie in de hand. We zullen ook moeten investeren, in ieder geval in tijd. Er is geen quick fix. Dat zie je al bij onze training voor O2LAB. Die duurt drie dagen en mensen vinden dat lang. Dan denk ik, het gaat om een verandering van mindset. Een verandering van mindset kan jaren duren! We hebben niet voor niets opleidingen die meerdere jaren duren. Hoe kunnen we dan verwachten dat een docent het zelf in een dag, of zelfs minder kan? We willen makkelijke, goedkope oplossingen en dat zijn altijd oplossingen die bínnen het huidige systeem verandering brengen, zonder het systeem zelf écht te vernieuwen.
Omgaan met de stroperigheid van systeemverandering. Dat heb je zelf in de hand?
Zeker. Mijn motto is “practice what you preach”. Ik ben me daar nog meer bewust van geworden door al die projecten en ervaring die we hebben opgedaan bij het kenniscentrum. Je kan van anderen wel verlangen dat ze veranderen, maar mensen gaan pas veranderen als je zélf daar het voorbeeld in geeft. Want we zijn goed in mooie termen, van systeemverandering tot impactonderwijs, maar dat grote denken heeft alleen zin als je klein kunt beginnen. En met praktijkgericht onderzoek kun je dat heel mooi doen. Door het niet alleen systematisch uit te zoeken, maar ook in en mét de praktijk te kijken of het werkt. Zo krijg je beter grip op het daadwerkelijke probleem in de context waarin dat speelt en hoe dat allemaal met elkaar samenhangt. Het is op zoek gaan naar de vraag achter de vraag.
“De vraag achter de vraag.” Ben je dan toch – ondanks je diverse achtergrond ‘die-hard’ onderzoeker geworden?
Nu je het zegt! Met dank aan onze collega’s, want je wordt natuurlijk beïnvloedt door de omgeving waarin je werkt. Dus ik moet mezelf wel scherp blijven houden door ook steeds andere perspectieven op te zoeken. Zeker als ik uitstapjes maak naar bedrijven om te zien wat daar speelt, dat is altijd heel inspirerend. We leren daar ontzettend veel en dat wil ik ook: vragen blijven stellen en onszelf blijven uitdagen. Nooit genoegen nemen met het idee dat je het antwoord al hebt.
Interactief artikel: de (on)mogelijkheid van onderwijsvernieuwing
