Financiering als obstakel
Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn. Dat vraagt om duurzame innovaties en nieuwe businessmodellen. Toch ervaren veel circulaire ondernemers financieringsproblemen. Waar traditionele bedrijven relatief eenvoudig een lening krijgen, ondervinden ondernemers met circulaire verdienmodellen, zoals Product-as-a-Service (PaaS), veel meer weerstand bij banken.
Banken beoordelen financieringsaanvragen grotendeels op basis van lineaire verdienmodellen, waarin producten worden verkocht en dus het eigendom overgaat. In circulaire modellen blijft een product vaak in het bezit van de aanbieder en wordt het verhuurd aan de gebruiker in plaats van direct verkocht. De aanbieder krijgt het product na afloop terug, zodat het product zelf of onderdelen ervan kunnen worden hergebruikt. Hierdoor ontstaan nieuwe, nog onbekende risico’s voor de bank, zoals:
- Gespreide kasstromen in plaats van directe verkopen: blijven klanten aan hun betalingsverplichtingen voldoen?
- Onzekerheid over de retourproducten: in welke staat keren producten terug?
- Ongunstige financiële ratio’s door balansverlenging: dit kan een minder sterke financiële positie suggereren.
Banken kunnen deze risico’s lastig inschatten, wat de financiering bemoeilijkt en de transitie naar een toekomstbestendige economie vertraagt.
Om deze uitdaging aan te pakken, hebben onderzoekers van Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Saxion en NHL Stenden Hogeschool samen met mkb’ers, financiële experts en beleidsmakers onderzocht hoe circulaire bedrijven hun financieringskansen kunnen vergroten. Het onderzoek resulteerde in een concreet stappenplan en bijbehorende tooling met automatisch gegenereerde feedback, waarmee je als ondernemer jouw verdienmodel beter kunt onderbouwen en zo jouw financieringsaanvraag kan versterken. Een waardevolle ontwikkeling!
Zes stappen naar financiering
Het boekje beschrijft zes concrete stappen je als ondernemer helpen bij het opbouwen van een financierbare circulaire businesscase.
- Stap 1: Inspiratie – Leer van succesvolle circulaire ondernemers
In stap 1 maak je kennis met inspirerende verhalen van bedrijven die de overstap naar PaaS al hebben gemaakt. Deze voorbeelden moedigen je aan om na te denken over duurzame producten en waardeproposities. Bedrijven zoals Auping, Swapfiets en Dopper passeren hier de revue. - Stap 2: Quickscan – Waar staat jouw bedrijf nu?
Een goede voorbereiding begint met inzicht. De quickscan in stap 2 helpt je om jouw huidige en gewenste positie op het gebied van circulariteit te bepalen. Hiermee kan je beter beoordelen of jouw bedrijf klaar is voor een circulair businessmodel. - Stap 3: Businessmodelanalyse – Bouw een sterke case
In de derde stap analyseer je jouw beoogde circulaire businessmodel aan de hand van vijf bouwstenen: waardepropositie, klantrelaties, inkomstenstromen, kostenstructuur en samenwerkingspartners. Je krijgt hiermee een indicatie van verbeterpunten in jouw circulaire businessmodel. Verschillende hulpmiddelen ondersteunen het opstellen van een stevig en onderbouwd businessmodel. - Stap 4: Rekenmodel – Bereken de financiële haalbaarheid
Deze stap helpt jou te beoordelen of je businessmodel een goed verdienmodel is en of het financierbaar is. Een sterke businesscase heeft namelijk een solide financiële onderbouwing nodig. Met een speciaal ontwikkeld rekenmodel kan je de verwachte inkomsten, kosten en kasstromen berekenen. Dit helpt bij het aantonen van de financiële haalbaarheid en het inzichtelijk maken van de risico’s. - Stap 5: Readiness-toets – Hoe financierbaar is jouw model?
Hier doe je een zelftoets waarmee je kan beoordelen of jouw organisatie goed is voorbereid op het aanvragen van financiering. Door antwoord te geven op zestig stellingen en vragen krijg je inzicht in mogelijke knelpunten en hoe je jouw financieringsaanvraag hierop kan versterken. De resultaten worden visueel weergegeven in een staafdiagram, dat aangeeft waar je nog aandacht aan moet besteden voordat contact met de bank wordt gezocht. - Stap 6: Verbeteracties – Optimaliseer je aanvraag
De laatste stap helpt je jouw businesscase verder te verfijnen en je financieringsaanvraag strategisch aan te pakken. Met concrete verbeteracties kunnen je het verdienmodel optimaliseren en de kans op een succesvolle aanvraag vergroten.
Samenwerken aan een toekomstbestendige economie
Een toekomstbestendige economie draait niet alleen om winst, maar ook om duurzaamheid en veerkracht. Circulaire verdienmodellen, zoals PaaS, helpen grondstoffen langer in de keten te houden en stimuleren hergebruik. Dit vermindert afval en CO₂-uitstoot, maar vraagt ook om een andere manier van financieren.
Door bedrijven te ondersteunen bij het aantonen van de financiële haalbaarheid van hun circulaire model, helpt dit onderzoek de transitie naar een economie waarin hergebruik en duurzaamheid de norm worden. Lector Maaike Lycklama à Nijeholt is enthousiast over de uitkomsten: “Met deze aanpak krijgen circulaire ondernemers de tools om financiering te realiseren en hun impact te vergroten.” Vanuit de hogeschool zijn naast Lycklama ook docentonderzoekers Jako van Slooten en Dea Knol betrokken.
Download het rapport hier
