Net als zoveel locaties van de Hogeschool Rotterdam, moest het Stadslab op de Wijnhaven van de ene op de andere dag dicht. Manon Mostert-van der Sar, regisseur bij het Stadslab en net twee weken terug van zwangerschapsverlof, vervolgde haar werk vanuit huis. ‘De jongste wil niet aan de fles dus in dat opzicht is dit handig’, lacht ze.
Maar verder is het improviseren, voor haarzelf en voor het Stadslab. Maar dat weerhoudt de medewerkers en studenten – die voor een deel als steward in het lab werken – er niet van om hun capaciteiten en de beschikbare technologie en apparatuur in te zetten voor het bestrijden van coronaproblemen, zoals het tekort aan beademingsapparatuur voor extra intensive care-bedden. Het verhaal geeft een mooi inkijkje in de ‘makersmentaliteit’.
Zee aan open source ontwerpen
Het begon bij de man van communicatiedocent Ilse Ooms. ‘Die werkt in het Erasmus MC en wees ons op dat Italiaanse ontwerp voor een beademingsmasker’ vertelt Mostert. Dat ontwerp was de medewerkers van Stadslab ook al opgevallen. ‘In Italië schijnt het al voor 500 patiënten gebruikt te zijn’, aldus Mostert.
Dat snorkelmasker-met-aanpassingen leek de meest kansrijke optie in een zee aan open source ontwerpen. ‘Heel veel mensen willen iets doen, er zijn bijvoorbeeld talloze ontwerpen voor spatmaskers. Maar die worden gesteriliseerd en hergebruikt, daar is geen tekort aan.’ En het laatste dat de makers wilden, was de tijd van medici gaan verspillen met goedbedoelde maar zinloze improvisaties.
Snorkelmasker voor beademing
In de researchronde kwamen ze te weten dat er drie varianten zijn in beademing: lichte ondersteuning, door bijvoorbeeld een slangetje in de neus, wat zwaardere steun met een masker en volledige beademing met een slang in de luchtpijp, de zogenaamde ‘intubatie’. ‘Die middelste vorm, dat is waar ons ontwerp voor bedoeld is’, legt Mostert uit. En daar kon het snorkelmasker een snelle oplossing zijn. ‘Het is geschikt als je het snorkeldeel eraf haalt en vervangt door een stukje om het masker te koppelen aan de beademingsapparatuur.’
Dat benodigde koppelstukje kan het Stadslab ontwerpen en vervolgens 3D-printen. Maar omdat het lab ondertussen op slot zat, moest er een andere oplossing gevonden worden. Mostert: ‘Ik ben gaan rondvragen en her en der bleken 3D-printers te staan waar we gebruik van mochten maken, dus we konden aan de slag.
Tegelijkertijd heeft Elise, labmanager van het Stadslab, contact gelegd met de beheerder van locatie Wijnhaven. Die wilde het pand wel even openen zodat we de benodigde apparatuur eruit konden halen.’
De stewards van het lab wilden maar wat graag een printer thuis hebben, dus afgelopen woensdag vond de grote distributie plaats. ‘Helemaal volgens de regels, contactloos, we zetten de apparaten netjes voor de deur neer.’
Nog geen acute behoefte
Ondertussen nam het Erasmus MC-contact het ontwerp mee naar de afdeling anesthesie en het corona-crisisoverleg; daar zagen ze potentie maar nog geen acute behoefte. ‘Het medische wereldje is voorzichtig en conservatief’, zegt Mostert, ‘en we hadden ook al ontdekt dat er zelfs binnen ziekenhuizen soms meerdere apparaten worden gebruikt, met allemaal verschillende maten. Maar omdat we 3D-printen, hoeft dat geen probleem te zijn, we kunnen verschillende koppelstukjes maken.’
De Stadslab-ploeg legde ook contact met andere Fablabs en bij hun collega’s in Groningen was het raak. ‘Daar werken ze aan iets soortgelijks in Project Open Air’, vertelt Mostert. ‘Zij hadden al lijntjes naar defensie voor distributie en naar clean rooms waar assemblage plaats zou kunnen vinden. Ondertussen had Decathlon hun voorraad snorkelmaskers voor dit project “bevroren” en konden wij via onze connecties met ziekenhuizen extra kennis over beademingsapparatuur inbrengen.’
Productiecapaciteit startklaar
Met de nodige verbeteringen in het ontwerp, contacten met productiebedrijven en aanvullende research over de eisen aan dergelijke medische voorzieningen, was afgelopen maandag de productiecapaciteit startklaar. Mostert: ‘De verwachting was dat deze week “de week van de waarheid” zou zijn, waarin mogelijk al een tekort ontstaat aan voldoende beademingsapparatuur.’
De ontwikkelingen volgen elkaar nog steeds snel op. Op dinsdag werd duidelijk dat er inderdaad al grote behoefte is aan de maskers, ook als personal protection equipment (ppe). ‘Het project is nu zo groot dat het ons lab overstijgt’, laat Mostert weten. ‘Nu de maskers (ook) gebruikt gaan worden voor ppe wordt hier op grote schaal op landelijk niveau aan gewerkt. Daarmee is het prototyping-deel afgerond en gaat het de productiefase in.’
‘Ons werk zit erop’
Tijd om er tussenuit te gaan, concludeerde het Stadslab samen met Project Open Air: ‘Ons werk zit erop, we doen er goed aan om nu de productieketen zijn werk te laten doen en daarbij vooral niet voor de voeten te lopen. Wij gaan weer met nieuwe innovaties aan de slag: zo kregen we onder andere een vraag van de politie om een opzetstuk te printen voor op de wapenstok om ID-kaarten in te plaatsen zodat ze de anderhalve meter afstand kunnen bewaren als ze iemand hiernaar vragen.’
Mostert wordt er ondanks de hectiek in haar werk- en thuissituatie, heel blij van: ‘Het is hartverwarmend hoe deze community met dit probleem aan de slag is gegaan. En we zijn nu weer klaar voor nieuwe uitdagingen!’
Tekst: Edith van Gameren
Foto: Via Manon Mostert-van der Sar