Drempels slechten

In de welkome omgeving van de Pauluskerk, hartje Rotterdam, vond op 18 april de slotconferentie plaats van ON (beperkt) STAGE. Dit door ZonMw gefinancierde project richt zich op inclusief onderwijs, stage en werk voor studenten met een chronische ziekte, fysieke of psychische beperking. Het bijzondere aan het project is dat ervaringsdeskundige studenten van Hogeschool Rotterdam een leidende rol hebben.  

DREMPELS SLECHTEN

Conny van Oudheusden, projectleider, en Elselien te Hennepe, docent-onderzoeker, geven een korte introductie van ON (beperkt) STAGE en stellen het team voor. Het hebben van een beperking, is niet iets exclusiefs, ieder mens is op bepaalde punten kwetsbaar, maar de ervaringen van de studenten in ON STAGE hebben ons geleerd dat onze onderwijs-, stage-,  en werkomgeving nog verre van inclusief zijn. Studenten die te maken hebben met een verminderd zicht, gehoor of mobiliteit, met chronische pijnklachten of neurodivergentie stuiten in hun (school)loopbaan op talloze zichtbare en onzichtbare drempels. Drempels die in personen zitten en in systemen. Met het team van ON STAGE en meerdere praktijkpartners zijn we op zoek gegaan naar hoe we deze drempels kunnen slechten. Dat we tijdens de slotconferentie met meer dan 90 deelnemers bij elkaar zijn, vanuit het onderwijs, wetenschap, praktijk en belangenverenigingen, geeft aan dat dit een onderwerp is dat velen aan het hart gaat. 

VERTEL IK HET WEL OF VERTEL IK HET NIET?

Na deze aangrijpende introductie, gaat Eline Bouwman, docent-onderzoeker van ON STAGE, verder in op het thema ‘keuzes maken’. Eline geeft een korte presentatie van de Beslishulp die gebaseerd is op het instrument Vertel ik het wel of vertel ik het niet ontwikkeld door Kenniscentrum Begeleid Leren van de Hanzehogeschool Groningen. 

Opleiders en stagebegeleiders weten vaak niet wat er speelt in het leven van een student. Is een student mantelzorger, kan de student geen trappenlopen of is hij snel overprikkeld? De Beslishulp stelt studenten in staat om eigen afwegingen te maken over wat zij wel of niet kwijt willen over hun talenten en behoeften. De tool ondersteunt het gesprek tussen student en studieloopbaanbegeleider, ter voorbereiding op stage of werk, zodat zij samen kunnen bespreken wat de specifieke talenten en wensen zijn en welke behoeften er zijn voor ondersteuning of aanpassing. 

DOOR EEN HOEPEL SPRINGEN

Vervolgens is het podium aan Jurita Weening en Caitlin Schipper, ervaringsdeskundige studenten van het team ON STAGE. Caitlin interviewt Jurita over haar ervaringen bij de opleiding Social Work van Hogeschool Rotterdam. Jurita vertelt dat zij gediagnosticeerd is met adhd. “Ik vind het fijn dat het niet zichtbaar is, want dan kan ik zelf  kiezen wanneer en of ik het vertel.” Ze merkt dat veel docenten haar wel willen ondersteunen, maar de systemen werken niet altijd mee. Deadlines en protocollen worden niet zomaar aangepast en betekenen in de praktijk dat studenten vertraging oplopen. Zo ook Jurita, zij is bijna afgestudeerd, maar zit in haar negende studiejaar.  

Ook Caitlin, die chronische pijnklachten heeft en een rolstoel gebruikt, ervaart dat studenten met een ondersteuningsbehoefte vertraging oplopen. In tegenstelling tot Jurita, heeft zij lang moeten zoeken naar een stageplek, ze werd vaak op basis van haar rolstoel afgewezen.  

Jurita: “Ik kan gewoon niet zo goed door het hoepeltje springen. Ik heb vele andere kwaliteiten, ik kan hoepels neerleggen, ik ben kritisch en kan mijn mening geven. En uiteindelijk lukt het me wel om aan de eisen te voldoen, maar ik doe er langer over.” De ervaringen van Jurita en Caitlin worden herkend door studenten en docenten in de zaal. 

OORDEELLOOS AANNEMEN 

De tweede helft van de middag start met een prikkelende presentatie van Dirck Slabbekoorn over Open Hiring. Dirck, ooit jongste filiaalhouder van een supermarktketen, kwam na een slag op het hoofd bij een overval, in het ziekenhuis terecht. Eenmaal thuis besefte hij dat hij niet alleen moest herstellen van de fysieke pijn, maar ook van een mentaal trauma. In zijn revalidatieproces leerde hij andere mensen kennen, en leerde hij mensen op een andere manier kennen. “Ik kwam erachter dat we het heel normaal vinden om mensen te beoordelen op leeftijd, afkomst, kleur, religie. Sommige dingen zijn zo'n vast onderdeel van ons denkpatroon geworden. Maar wie ben ik om te oordelen over een ander?” Dirck besluit zijn inzichten te delen met het team en als hij weer aan het werk gaat, stappen ze over naar het concept van Open Hiring: de eerste sollicitant die zich meldt wordt aangenomen. Na de nodige aanpassingen ziet een sollicitatieprocedure er nu zo uit: 1) De sollicitant wordt welkom geheten, zonder reservering, als mens. 2. We maken contact met de persoon achter de sollicitant, willen hem/haar leren kennen met de talenten, behoeften en ambities 3) We maken met elkaar afspraken op basis van gedeelde normen en waarden.  

Dirck: “Als je het hebt over oordeelloos aannemen, over Open Hiring, dan ben je je ervan bewust dat je iemand aanneemt die het kind is van een ouder, iemand die misschien zelf een kind verwacht, iemand die een waardevol mens is, net als jij.”  

Darice de Cuba, werknemer van Hogeschool Rotterdam en Tineke ten Heuw, van de Rotterdamse Kinderombudsman reageren enthousiast op het initiatief van Dirck Slabbekoorn. Darice, die na een ziekte doof is geworden, betreurt het dat ze zulke initiatieven niet is tegengekomen toen ze als pas afgestudeerde jonge vrouw een baan zocht. Tineke onderstreept dat we voorbij de vrijblijvendheid moeten gaan: zoals beschreven in het VN-verdrag Handicap, heeft iedereen recht op volwaardige deelname aan de samenleving. 

Dirck sluit af met de woorden: “Niemand heeft een bewuste keuze gemaakt om ‘hier’ te zijn, wel om vandaag hier te zijn.” 

INCLUSIEVE ARBEID 

Het podiumgesprek met Paul van der Aa, lector Inclusieve arbeid aan Hogeschool Rotterdam, gaat dieper in op de thematiek. In gesprek met Szabinka Dudevszky, een van de initiatiefnemers van ON STAGE, schetst Paul een beeld van de meest actuele ontwikkelingen op het gebied van inclusieve arbeid. Er is meer aandacht gekomen voor de meervoudige waarde van werk: waarde voor de werkgever, maar ook voor de werknemer. Werk biedt werknemers in de eerste plaats natuurlijk inkomen en bestaanszekerheid, maar werk geeft veel mensen ook betekenis aan hun leven.   

Als het gaat over stages, vertelt Paul, is er lange tijd gedacht dat er iets mis is met mensen die niet makkelijk aan het werk komen. Er wordt onterecht gevreesd dat mensen met een beperking minder goed functioneren, minder rendement opleveren en eerder uitvallen. “Nu zeggen we dat we de 'hoepeltjes' waar mensen doorheen moeten springen, en waar Jurita het eerder over had, moeten verruimen en (toekomstige) werknemers moeten benaderen vanuit hun talenten en ambities en niet vanuit hun beperkingen.”  “Laten we niet vragen Wat heb je?, maar Wat kan je?” 

Szabinka legt hem voor dat de actuele cijfers van arbeidsparticipatie van mensen met een beperking haar niet vrolijk stemmen. Paul erkent dat er nog een lange weg te gaan is, maar ziet steeds meer initiatieven om stage en werk toegankelijker te maken, zoals ook ON STAGE 

DIALOGISCHE TOOL

Als laatste onderdeel voor de pauze is de eer aan docent-onderzoeker Liesbeth van der Ree om het publiek bekend te maken met de Dialogische tool, ontwikkeld door het team van ON STAGE samen met de opleiding Social Work en praktijkpartners Humane Zorg, GGZ Delfland, Enver en de Sterkplaats Rotterdam. Liesbeth: “In ons onderzoek samen met studenten met een ondersteuningsbehoefte bleek dat twee elementen cruciaal zijn in de samenwerking tussen student, school en werkgever: de dialoog en psychologische en sociale veiligheid.” Op basis van deze kernwaarden hebben we een gesprekstool ontwikkeld die studenten, opleiders en stage/werkgevers kunnen gebruiken in alle fasen van de samenwerking: de voorbereiding, de sollicitatie, en de fases van de voortgang en evaluatie. In de tool zijn links verwerkt die achtergrondinformatie bieden en praktische handvatten. De tool is dynamisch en wordt in de loop van de tijd steeds verder gevuld. Klik hier voor toegang tot de Dialogische Tool. 

Aansluitend wordt een tweetal scènes uitgespeeld waarin een student solliciteert bij een stagegever, waarop het publiek kan reageren. 

Carla Melchior, onderwijsmanager Social Work van Hogeschool Rotterdam: “Hier word ik heel erg blij van. Deze Dialogische Tool biedt ons als opleiding echt een handvat om werk te maken van inclusief onderwijs en stage. Hier gaan we zeker mee aan de slag in ons komend studiejaar.” Melinda Reisig, opleidingskundige bij Enver, sluit zich hierbij aan. Zij vindt dat de tool perspectieven biedt om Enver te ondersteunen in inclusief werkgeverschap: “Daar waar nu student staat in de tool, kun je wat mij betreft toekomstige werknemer schrijven.” 

AAN HET WERK

Na een korte pauze hebben de deelnemers de keuze uit vier interessante workshops. Klik hieronder voor meer informatie per workshop. 

1. Veerkrachtig Opleiden 
2. Brak aan de Bak
3. Naar een Veilig Leer- en Werkklimaat
4. Blinde Liefde voor Salsa 

HOE NU VERDER?

Met deze Slotconferentie wordt het project ON (beperkt) STAGE officieel afgesloten, maar de beweging die is ingezet, zal doorgaan. Onder leiding van Caitlin Schipper, gaat een panel met elkaar in gesprek over de vraag hoe we met elkaar inclusief onderwijs, stage en werk verder gaan brengen.  

Jessica de Vroege, beleidsondersteuner bij Solgu Utrecht Onbeperkt, is oud student Social Work van Hogeschool Rotterdam. Zij vertelt welke drempels zij heeft ervaren als jonge vrouw met een visuele beperking bij het vinden van een stage. Zowel de stagecoördinator als de examencommissie wezen een zelf aangedragen stagelocatie af, terwijl binnen het reguliere aanbod geen plek te vinden was. Carla Melchior, manager bij de opleiding Social Work, zegt dat ze na vandaag nog meer gemotiveerd is om een inclusief onderwijs en stage-aanbod te realiseren voor alle studenten. Haar plannen worden met applaus ontvangen.  

Serge Feldmann, beleidsadviseur Studentenwelzijn van Hogeschool Rotterdam, sluit zich hierbij aan. Hij heeft met plezier kennisgenomen van de Beslishulp en de Dialogische tool en ziet dat dit mooi aansluit bij het ondersteuningsaanbod dat de Hogeschool al biedt aan alle studenten om gezond en wel te studeren. 

Vervolgens is het woord aan Murat Baran, directeur Zorg bij Humane Zorg. Wat hem betreft ging de sollicitatie zoals uitgespeeld in het rollenspel, niet ver genoeg. Murat geeft aan dat het niet alleen gaat om uitnodigend te zijn naar kandidaat-stagiaires met een beperking, maar hij zou het hele stage-en werkklimaat positief willen inrichten. Bij dit klimaat gaat het niet om de beperking, maar staan de talenten en krachten van de student voorop. “Daarmee voorkom je een wij-zij denken en maak je leren mogelijk”. Conny van Oudheusden, projectleider ON STAGE, sluit het panelgesprek af. “ON STAGE is het begin van een beweging waarbij het leren in de praktijk van en met elkaar centraal staat. Dat betekent dat we niet alleen nadenken met de studenten om wie het gaat, maar dat we ons ook met z’n allen hard maken om het stagebeleid en de praktijk inclusiever te maken.”

TOEKOMSTVISIE 

Verloren zicht, hervonden visie, is het prachtige motto van Annemarie Nodelijk oprichter van de EYE-Opener Foudation. Annemarie is in 2007 bijna volledig blind geworden en zet zich in om mensen met 0 tot 100% zicht met elkaar te verbinden. Dit doet ze onder andere door mensen met elkaar in contact te brengen in haar passie voor salsadansen.   

Zo sluiten we een inspirerende en enerverende middag af met elkaar dansend en genietend. In het volle besef dat er nog veel veranderd moet worden, willen we komen tot een écht inclusieve samenleving, maar gesterkt door de inspiratie en de positieve drive om hier met elkaar werk van te maken.