Hoe belangrijk is sociaal?
Wat betekent het coronavirus voor bewoners in deze wijken? Vroeg Erna aan een sociaal werker gepokt en gemazeld. Die deze wijken en bewoners als geen ander kent. Antwoord: alle al bestaande problemen zijn versterkt, scherper geworden, dieper en ingrijpender. De mensen verloren hoop. Minder sociaal betekent: nog wankeler staan. En helemaal hersteld is het nog niet, terwijl de volgende crisissen alweer over ons heen rollen. Dit laat zien hoe belangrijk sociaal is.
Corona heeft ons meer geleerd:
We hebben ervaren hoe het is om af te wijken van een eenmaal ingeslagen pad, om te gaan met onzekerheden en creatieve andere manieren te zoeken om er toch te komen. Daarbij hebben we elkaar nodig. Dat is de kern van sociale innovatie. Een andere kern is dat er meerdere perspectieven zijn die werken aan een steviger sociaal.
“We may be sure that when Noah was building the Ark someone was writing a book called This Changing World, and though the manuscript will have perished in the Deluge it is possible to make a good guess at what it was like. It pointed with approval to recent scientific discoveries, denounced superstition and obscurantism, urged the need for radical educational reform and greater equality of the sexes and probably had a chapter on the meaning of modern poetry. Its central thesis was that nothing is permanent but that everything is all for the best. The phrases ‘this is an age of transition’ and ‘we live amid rapid and startling changes’ occurred on almost every page, and perhaps the author remembered them with a certain bitterness as he went bubbling down into the dark waters.”
Hoe komen we tot een structurele oplossing?
Ooit was het antwoord: transities. Inmiddels weten we dat beleid het niet oplost. We moeten meer aansluiten op alledaagse krachten. Er is een sociale opknapbeurt nodig: Een renovatie van het sociale. Maak gebruik van initiatieven van onderop, kennis van mensen zelf, ideeën vanuit het hart, bijvoorbeeld kookclubjes of plannen voor een buurtinrichting. Er is enorm veel potentie die nu onderbenut wordt. Ga niet alleen maar Samen op zoek.
De ontdekkingsreis
Het lectoraat is van start gegaan met een verkenning. Met een Rotterdams reisgezelschap, in de grote gele schoolbus van ‘Drive To Connect’ (www.drivetoconnect.nl), met een bevlogen eigenaar/chauffeur Hans van Meggelen en ‘reisleider’ Elizabeth van Twist (verbonden aan dit lectoraat vanuit Hogeschool Rotterdam), zijn er drie busreizen gemaakt langs Rotterdamse buurten, waar gesprek zijn gevoerd met de bewoners en werkers.
Gezamenlijkheid stond bij het idee voor die busreizen voorop, want één ding was meteen duidelijk toen Erna aan dit lectoraat begon: om van meerwaarde te zijn, moet het programma vanuit verschillende perspectieven tot stand komen, voortvloeien uit de vragen die leven in de praktijk van alledag en voortbouwen op de kennis die er al is. Het lectoraat verdient, kortom, een sociaal-innovatieve basis.
Etappe 1: Sociale samenhang
Wat is zo belangrijk aan sociale samenhang? Mensen willen heel graag iets voor elkaar betekenen maar wel op hun manier. Deze etappe ‘sociale samenhang’ heeft in ieder geval opgeleverd hoe belangrijk het is om sociale samenhang te versterken. En hoe zeer het onder druk staat. Meer verbinding tussen elkaar is heel erg hard nodig, maar eigenlijk te complex om te organiseren vanuit beleid. Het belangrijkste is om te zoeken naar de praktische aanknopingspunten. We moeten van wicked problem naar de alledaagse werkelijkheid.
‘’Geen sociale innovatie om de sociale innovatie, maar met een doel’’
Wat betekent ‘sociale samenhang’ in het dagelijks leven? Het gaat erom dat mensen zich thuis voelen, gehoord en gezien worden. Dat kleine ontmoetingen tussen hele verschillende mensen gewoon zijn. Dat je je als bewoner inzet voor je medebewoner. Dat brengt een wereld van verschil met zich mee.
Etappe 2: Sociale innovatie
Het kernwoord is sociaal. Sociale innovatie is vernieuwend omdat het sociale centraal staat.
Erna Hooghiemstra is vier sociale dragers van sociale innovatie tegengekomen. Als we hieraan voldoen, dan kunnen sociaal innovatieve praktijken bijdragen aan structurele veranderingen.
- Drager 1: sociaal-maatschappelijke impact
- Drager 2: burgers centraal
- Drager 3: samenwerking
- Drager 4: al werkend en onderzoekend leren
De vier dragers worden verder uitgelegd in de digitale openbare les publicatie
Etappe 3: Sociaal werk
Sociale innovatie kan sociale samenhang echt structureel versterken. Maar dat gaat niet vanzelf. Wat voor rol kan sociaal werk hierbij spelen? In theorie is deze rol groot. Sociaal werkers zijn geknipt om te werken aan sociale samenhang en hun werkwijze past prima bij sociale innovatie. In de praktijk is deze rol helemaal niet zo groot. Hier wilt Erna verandering in brengen.
Sociale samenhang kan niet zomaar aan zijn eigen dynamiek overgelaten worden. De risico’s op ontwrichting zijn te groot. De consequenties voor grote groepen te zwaar. En beleid schiet te kort.
Sociaal innovatieve praktijken hebben veel potentie om echt tot structurele verbeteringen te komen. Vooral voor mensen die last hebben van tekorten aan samenhang. Maar deze praktijken hebben grote moeite om uit te groeien tot die betekenis.
Sociaal werkers staan juist dichtbij de leefwereld van mensen, ze zijn een spin in het web en zijn kunstenaar in het verzinnen van oplossingen. Sociaal werk heeft talenten genoeg maar ze zijn nu vaak nog latent. Er is veel meer aandacht nodig voor het versterken van die talenten.
Het programma
Het lectoraat Sociale Innovatie heeft als doel om niet alleen, maar samen het sociale domein te verbeteren. Daarbij wilt Erna graag samenwerken met partijen als de Werkplaats Sociaal Domein Zuid-Holland Zuid, Brede Raad 010, Genero, Zorgvrijstaat, het Instituut voor Sociale opleidingen van Hogeschool Rotterdam, Experticentrum Maatschappelijke Innovatie, studenten en vele anderen.
Ik ga op reis en ik neem mee…
De reis is nog lang niet voorbij. Tijdens de openbare les is het publiek gevraagd wie het lectoraat wil/moet meenemen op reis. Er kwamen tientallen suggesties, die op de volgende etappe worden meegenomen.
Wil je meer informatie of wil je mee op reis? Of ken jij iemand die op reis mee moet? Neem contact op met Erna!
Impressie openbare les Erna Hooghiemstra
