Terugblik op de Nederlands-Vlaamse Conferentie Sociaal Werk

Tekst: Vanessa van Zalm, De Coalitie

“Kan het actueler?”, vraagt Richard de Brabander, lector Ecosociaal werk en medeorganisator van de conferentie vanuit Inholland Rotterdam. “Het bevorderen van sociale rechtvaardigheid is een kerntaak binnen het sociaal werk, en vooral in een tijd van opkomend rechtspopulisme, polarisatie en depolitisering door managementdenken is het belangrijk om dit onderwerp op de agenda te houden. En om een tegengeluid te laten horen. Hoe kunnen sociaal werkers rechtvaardigheid in de praktijk brengen? Hoe zorgen ze ervoor dat ongehoorde groepen een stem krijgen, en dat lokale en ervaringskennis wordt erkend en gewaardeerd? Zijn sociaal werkers hier voldoende op voorbereid, ondanks volle agenda’s en beperkte middelen?”

Leonie le Sage, lector Professionele Identiteit en medeorganisator vanuit Hogeschool Rotterdam vult aan: “We hebben onderzoekers uit Nederland en Vlaanderen uitgenodigd om op dergelijke praktijk- en onderzoeksvraagstukken te presenteren. De focus lag op onderzoeken die daadwerkelijk verandering hebben gebracht en direct toepasbaar zijn in onderwijs en praktijk. Welke methodieken zijn ontwikkeld, met welke resultaten? En hoe breng je die kennis op effectief in het onderwijs en de praktijk?”

Het programma omvatte twee inspirerende keynotes en bijna zeventig interactieve onderzoekspresentaties en workshops, verspreid over twee dagen en de beide locaties van Hogeschool Inholland en Hogeschool Rotterdam. De sessies boden praktische handvatten, nieuwe perspectieven en volop ruimte voor discussie en netwerken. De conferentie werd afgesloten met een levendige paneldiscussie over de kritische rol van de sociaal werker.

Inspirerende keynotes

De eerste conferentiedag begon met de keynote 'Sociaal werk in morele nood? Rechtvaardigheid in tijden van radicaal-rechts populisme' van Thomas Kampen, hoogleraar Sociaal Werk aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij besprak hoe situaties die botsen met de kernwaarden van het beroep leiden tot ‘gespleten loyaliteit’. Hoe ga je als sociaal werker om met het uitvoeren van beleid dat haaks staat op je morele of persoonlijke overtuigingen? Blijf je loyaal aan de organisatie, opdrachtgever, je cliënt of het beroep? En hoe blijf je ondanks de spanningen je werk zo goed mogelijk doen?

Op de tweede dag sprak Griet Roets, professor Sociaal Werk aan de Universiteit Gent. In haar keynote ‘Een sociaal-ruimtelijk perspectief als hefboom voor sociaal-rechtvaardige omstandigheden” belichtte ze het belang van de leefomgeving voor het welzijn van mensen, en pleitte daarbij voor een actieve benadering van sociaal werk, waarbij institutionele barrières worden aangepakt. “We moeten collectief op dezelfde nagel blijven kloppen tot er écht verandering plaatsvindt.”

Nieuwe denkwijzen

Aanwezig waren onderzoekers, praktijkmensen, ervaringsdeskundigen, mensen met ervaringskennis en onderwijsprofessionals binnen het sociaal werk. Iedereen was enthousiast over de kans om elkaar te ontmoeten en om waardevolle uitwisseling van ideeën. Mensen vonden het “een ideale setting waarin mensen openstaan voor nieuwe denkwijzen en uitdagingen” en raakten “enorm geïnspireerd door de presentaties van anderen” en om te horen waar collega’s zich mee bezighouden. Ook de mogelijkheid om “nieuwe dwarsverbanden te leggen” werd meermaals genoemd en gewaardeerd.

Zijn we kritisch genoeg?

Ter afsluiting gingen Maja Rocak (Fontys/Zuyd Hogeschool), Bart van Bouchaute (Arteveldehogeschool) en Jeanet de Jong (BPSW) met De Brabander in gesprek over de noodzaak van kritisch reflecteren op beleid en de invloed daarvan op de praktijk. “Beleidsdruk belemmert vaak écht kritisch onderzoek, omdat er al veel aannames in de vraagstelling zitten”, aldus Van Bouchaute, die daarom opriep tot collectief verzet om status-quo-bevestigend onderzoek te doorbreken. De panelleden bespraken de balans tussen kritisch denken en toepasbaarheid in de praktijk, en het belang van richtlijnen en praktische tools voor studenten. Ook wezen ze op hoopgevende alliantievorming tussen onderzoek, onderwijs en werkveld om de kloof tussen theorie en praktijk te overbruggen.

Rechtvaardigheid als missie

Deze conferentie heeft laten zien dat sociaal werkers op elke niveau in staat zijn om rechtvaardigheid na te streven en het tot een agendapunt te maken, zegt Le Sage. "Of het nu om grote idealen of kleine stappen gaat, sociaal werkers hebben de kracht om echt verschil te maken. Politiserend werken draait niet alleen om de barricaden, maar juist om op kleinere schaal samen te werken, mensen een stem te geven en verbindingen te leggen. We moeten studenten leren dat ze lokaal impact kunnen maken door samen met mensen aan betere omstandigheden te werken. En dat rechtvaardigheid niet zozeer een ideaal is, maar een missie die sociaal werkers dagelijks moeten nastreven.”