Lector Koen Dittrich (Circulaire Economie) van Kenniscentrum Business Innovation ziet nu hoopvolle signalen voor een andere inrichting van de economie. "De huidige gezondheidscrisis kan wel eens een keerpunt zijn."
Gezondheid en het economische systeem: Koen Dittrich ziet er een directe relatie tussen. "Als deze crisis ons één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat dit systeem ons enorm kwetsbaar maakt voor pandemieën. Covid-19 maar ook MERS, SARS en een reeks andere ziekten kwamen voort uit onachtzaamheid op dierenwelzijn en hygiëne."
Wat hem betreft grijpen we deze crisis daarom aan om de omslag naar een circulaire economie te maken. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld nu al de mogelijkheden onderzoeken om grondstoffen dichterbij in te kopen, geeft Koen aan. "Kijk dan niet alleen naar de lage inkoopprijs, maar ook naar de betekenis voor dierenwelzijn, ecologie en menselijk geluk."
Kippenvoer van vroeger
Als we de productie meer regionaal inrichten, zijn we minder kwetsbaar voor ziekten die samenhangen met de globalisering en de industriële voedselproductie. Want de enorme hoeveelheid internationale transportbewegingen vormen een groot deel van het probleem, geeft de lector aan. De Nederlandse voedselproductie is gericht op de export, terwijl ons land ook veel soja en andere grondstoffen importeert voor veevoer. Het gevolg van een rekensom: de transportkosten naar andere continenten zijn lager dan de loonkosten hier.
Maar het kan ook anders. Hij noemt het voorbeeld van Kipster, een bedrijf met ruim 40.000 kippen in het Gelderse dorp Beuningen en nog eens 25.000 kippen in het Noord-Limburgse Oirlo. Deze ‘meest mens-, milieu-, en diervriendelijke kippenstal ter wereld’ gebruikt gewoon de reststromen uit broodproducten en groenten in plaats van sojavoer van ver weg. “Eigenlijk net als vroeger: toen kregen de kippen ook het groenteafval en oud brood te eten.”
Zelfvoorzienend
Zelfvoorzienend zijn als land, kan dat? Voor een groot deel wel, verwacht Koen. "Zonder voedselexport heeft Nederland een stuk minder dieren nodig. We kunnen het als land waarschijnlijk niet helemaal alleen, maar in ieder geval wel zonder de import uit het Verre Oosten en Zuid-Amerika."
Het vergt wel een andere manier van denken. Daarbij telt niet alleen de economische groei, maar ook duurzaamheid, ecologie en geluk. De consument moet bereid zijn om meer te betalen voor een duurzamer product. "Dat is een hele omschakeling, maar het kan eigenlijk best", denkt hij. "We bekijken in het onderwijs en met ons onderzoek hoe we deze omslag naar een nieuwe economie kunnen versnellen."
Lector Circulaire Economie Koen Dittrich
Asfalt uit dakleer
Dichterbij inkopen hoeft trouwens lang niet altijd duurder te zijn. "We zien ook dat bedrijven aan goedkope grondstoffen komen door tweedehands materialen opnieuw te gebruiken. Zo worden oude bitumen van daken gebruikt voor de productie van asfalt. Dat is milieuvriendelijker en niet duurder dan de oude methode."
De crisis laat wat hem betreft zien dat er meer mogelijk is dan gedacht. Werken op afstand zou wel eens een blijvertje kunnen zijn. We zien ook een grotere vraag van consumenten naar groenten uit de eigen omgeving en steun aan lokale ondernemers. We merken in ieder geval dat de winst van exportbedrijven niet zaligmakend is. Ons land draait nu op de inzet van docenten, medici en verpleegkundigen. Als andere waarden dan alleen de financiële belangrijker worden, komt er hopelijk ook meer waardering voor lokale producten en voor onderwijzende en verzorgende beroepen."