Online onderwijs vereist een andere manier van aanbieden en andere interactie dan het traditionele onderwijs. De docent moet meer uitdenken en klaarzetten en veel afwisselende leeractiviteiten aanbieden. Dat vergt een goed ontwerpproces, zegt Fleur Prinsen. ”Neem daarom nu de tijd om met je team af te stemmen wat de belangrijkste principes zijn en welke werkvormen daaruit voortkomen.”
Meer structuur
Een docent moet vaak meer investeren in de voorbereiding van online lessen, bijvoorbeeld de voorkennis vaststellen. Aan de hand daarvan kan hij de insteek kiezen die het meest interessant is voor de studenten. In de online leeromgeving is het extra belangrijk om structuur te bieden. Denk bijvoorbeeld aan een consistent doorgevoerde inrichting van de online leeromgeving.
Fleur: “Je helpt studenten bijvoorbeeld door een syllabus altijd op een bepaalde plaats te zetten. We veronderstellen dat jongeren als ‘digital natives’ vanzelf hun weg vinden en verwachten dat studenten zichzelf reguleren. Maar uit onderzoek blijkt dat die veronderstelling niet terecht is. Je moet online heel expliciet richting aangeven en uitleggen wat de bedoeling is.”
Iets persoonlijks vertellen
Docenten dienen ook duidelijk te maken wat hun studenten of leerlingen kunnen verwachten van de intensiteit van het contact, en ze zouden de online discussies moeten modereren. Regelmatig contact zoeken en feedback verschaffen zijn belangrijke factoren voor succes. Zo nodig regisseert een leraar dat studenten of scholieren meer onderling contact zoeken via sociale media, bijvoorbeeld omdat iemand in de knel zit.
Tekst gaat onder de foto verder.
Lector Pedagogiek Carlos van Kan
“Als leraar ben je niet alleen bezig om het curriculum over te brengen, maar houd je ook in de gaten hoe het met scholieren gaat”, zegt Carlos van Kan. “Deze situatie vraagt om extra aandacht daarvoor. Sommige leerlingen zijn volledig van de radar verdwenen. Dat baart zorgen. Gebruik als dat kan gewoon de telefoon, zodat je contact maakt met de ouders. Dat apparaat is ook in de meest kansarme situatie nog beschikbaar.”
Tegelijkertijd zijn er ook voordelen van online onderwijs, ook als het gaat om onderlinge betrokkenheid. “In deze situatie zijn veel leerlingen juist meer geneigd om iets persoonlijks te vertellen”, signaleert hij. “Online doen studenten ineens soms beter mee. De deelname is online meer gelijkwaardig.”
Fleur voegt daaraan toe dat docenten hier wel meer voor moeten doen. “Als je als docent iets van je persoon laat zien kun je in een online omgeving al heel veel effect bereiken in de relatie. Je praat bijvoorbeeld meer in de wij-vorm, je geeft vaker complimenten als een student iets waardevols bijdraagt. En je geeft aan dat iedereen aan het leren is, ook jij als docent. Als je je kwetsbaar opstelt, kan het de betrokkenheid in deze situatie juist versterken.”
Persoonlijk netwerk
Veel docenten zijn best overvallen door de overgang. Sommigen zijn ook bang dat ze op de langere termijn vervangen worden door technologie. “Dat zal zo snel niet gebeuren”, denkt Fleur. “Wel denk ik dat deze vreemde situatie een goede gelegenheid biedt om in je professionele ontwikkeling te investeren. Gelukkig beseffen veel leidinggevenden dat dit heel veel extra tijd kost. Ik zie dat zij dat ook weten te waarderen.”
De lectoren van Kenniscentrum Talentontwikkeling, raden collega’s aan om een persoonlijk leernetwerk te creëren om gezamenlijk deze leerarrangementen te ontwerpen. Daarbij overleg je over de pedagogische en didactische manier om instrumenten in te zetten en betrek je meer ICT-vaardige collega’s bij het ontwerp. Carlos: “Je bent zelf nooit een schaap met vijf poten, maar er is altijd wel iemand in je team die wel de kennis in huis heeft.”
Tekst gaat onder de foto verder.
Lector Digitale Didactiek Fleur Prinsen
Gebruik feedback
Maak ook gebruik van de denkkracht op digitale platforms, raden ze aan. Carlos: “Met name op LinkedIn is ontzettend veel bruikbare kennis te vinden. Daarnaast gebruik je de ideeën en feedback van leerlingen, ervan uitgaande dat ze daartoe ook door de leraar worden uitgenodigd.”
Carlos en Fleur spreken hun waardering uit voor het enorme werk dat collega’s verzet hebben. Veel collega’s zien in de digitale omgeving meer ruimte om creatief te zijn, bijvoorbeeld met de ontwikkeling van multimediaconcepten. “Je kunt bijvoorbeeld vrij gemakkelijk digitale enquêtes uitzetten en de stemming van een hele groep peilen, bijvoorbeeld met de mentimeter. Dingen uitproberen kan je als docent nieuwe motivatie geven, al kunnen sommigen zich er ook een beetje in verliezen. Omarm de nieuwe mogelijkheden en zie het als een leerproces.”
Om inzicht te krijgen in wat er goed gaat en wat beter kan in ons onderwijs op afstand voert Hogeschool Rotterdam een onderzoek uit. Docenten en studenten van Hogeschool Rotterdam ontvangen vandaag, 15 april, een vragenlijst in hun mailbox. Help mee om het onderwijs op afstand te verbeteren en vul de vragenlijst in!
