De Duurzame Verpleegkundige
Naast de uitstoot van broeikasgassen, veroorzaakt de gezondheidszorg ook heel veel afval: zo zorgt één patiënt één dag op de intensive care voor maar liefst 17 kg afval. Denk onder andere aan alle steriel verpakte materialen en wegwerpartikelen. Ook is de sector verantwoordelijk voor 13% van het grondstoffengebruik, zoals mineralen en metalen. Op basis van deze inzichten is het landelijke initiatief De Duurzame Verpleegkundige opgericht, waarvan dr. Ellen Bakker bestuurslid is. Met dit initiatief bundelen zorgprofessionals werkzaam in de zorg, het onderwijs en de wetenschap hun krachten om een substantiële bijdrage te leveren aan het verduurzamen van de zorg. Door elkaar te inspireren en kennis te delen, hebben zij als grootste beroepsgroep binnen de zorg een grote invloed. Toch blijkt aandacht voor verduurzaming in het onderwijs een grote uitdaging.
Gedragsverandering essentieel
De zorg kampt met capaciteitstekorten, hoge werkdruk en het curriculum is al overvol. En duidelijk is: de kwaliteit van de zorg gaat voor. Daarom gaat dr. Ellen Bakker op zoek naar koppelkansen. Zo geeft ze studenten mee dat gezonde keuzes vaak ook milieubewuste keuzes zijn. “Meer gezondheid voor de mens, zorgt voor meer gezondheid voor de planeet. Een win-win situatie, waar jij als zorgprofessional een bijdrage in kunt leveren”, houdt ze ons voor. Ze laat de studenten kennismaken met de verschillende niveaus waarop zij impact kunnen maken: als persoon, als zorgverlener, in de zorgsector en in de maatschappij. Door middel van de tool op mijnverborgenimpact.nl maakt ze studenten bewust van hun eigen ecologische footprint. “De komende tijd wil ik mij focussen op gedragsverandering en dat begint bij kennis en bewustwording”, sluit ze haar lezing af. Als werkpakketleider Disseminatie van het ESCH-R project werkt ze daarin samen met Johan Reijenga, de volgende spreker.
Experimenteren in een echte omgeving
Waar De Duurzame Verpleegkundige zich richt op de gehele zorgsector, richt het ESCH-R project zich expliciet op het verkleinen van de ecologische voetafdruk van ziekenhuizen. De missie van ESCH-R is om de adoptie van circulaire interventies in ziekenhuizen te versnellen en daarmee de CO₂ uitstoot te verkleinen, minder materialen te gebruiken en minder afval te produceren. De onderzoeksvraag: hoe kunnen ziekenhuizen minder wegwerpproducten gebruiken en de transitie naar circulariteit maken?
Om dit te onderzoeken heeft het ESCH-R onderzoeksproject ook twee Living Labs opgezet: één in het Erasmus MC en één in het UMC Utrecht.
Vanuit Kenniscentrum Business Innovation is Johan Reijenga verantwoordelijk voor het ESCH-R living lab circulaire zorg binnen het Erasmus MC. Het project geeft bachelor- en masterstudenten, acht promovendi en drie post docs de kans om wetenschappelijk bij te dragen aan het circulair maken van ziekenhuizen. Reijenga legt uit: de kenmerken van een living lab zijn de samenwerking tussen verschillende belanghebbenden rond maatschappelijke vraagstukken en een levensechte experimenteerruimte.
In het ESCH-R living lab onderzoeken ze van twaalf producten via levenscyclus- of zorgpad-analyses de milieubelasting van het product zelf en het gebruik ervan. Op basis daarvan worden deze twaalf producten in co-creatie met bedrijven herontworpen. Het gaat om zowel high value-producten, zoals medische apparaten, als low value-producten, zoals handschoenen en spuiten, zijn object van onderzoek. Uiteindelijk proberen ze het 10R-model toe te passen.
Bron: Radboud Universiteit
Steeds meer samendoen
Om te klimmen op de ladder van het 10R-model is gedragsverandering nodig. Veel van het gedrag in ziekenhuizen is ontstaan op basis van gewoontes. “Die gewoontes zijn gaandeweg geaccepteerd”, zegt Reijenga. Wachtrijen in het ziekenhuis? Geaccepteerde gewoonte. Medicijnen niet terugbrengen maar weggooien? Geaccepteerde gewoonte. Er zijn zelfs gewoontes zoals het dragen van twee paar handschoenen, die vanuit hygiënisch opzicht gevaarlijk zijn. Het living lab geeft onder andere inzicht in deze gewoontes.
De kern van het living lab is volgens Reijenga: dialoog. Hij hoopt dat de relaties met studenten, collega's van TU Delft, de Green Teams en andere betrokkenen steeds verder worden versterkt. Zodat we het steeds meer samendoen.
Mission: Transition is een ontmoetingsplek voor studenten, docenten, onderzoekers, beleidsmakers en andere geïnteresseerden met ruimte voor netwerkvorming en samenwerking. Het Studium Generale bestaat uit een reeks masterclasses en lezingen én biedt naast kennis delen ook de kans om een bredere dialoog op gang te brengen over de kritieke onderwerpen die onze toekomst vormgeven. Benieuwd naar volgende edities: Mission: Transition - Hogeschool Rotterdam
