Geluk afdwingen

Door Arjen van Klink. Gepubliceerd op 11-6-2021. 

Er zijn nieuwe onderzoeksresultaten over hoe het is gesteld met het strategisch vermogen van het mkb. Elk half jaar helpen studenten het kenniscentrum bij het maken van een Next Strategy Scan. Studenten van de opleiding bedrijfskunde nemen als afstudeeronderzoek elk vijf bedrijven onder de loep. Het zijn bedrijven van 10 tot 100 medewerkers in uiteenlopende sectoren in onze regio. Het is elke keer weer leuk en interessant om aan de hand van hun onderzoeken verschillende bedrijven te leren kennen. Van een horecagroothandel (met eigen slagerij voor halal-vlees) tot een rijschool (met twintig lesauto’s) en van een elektrotechnisch bedrijf (levert ook warmtepompen) tot een arbodienst (met mogelijkheden voor online-spreekuren). De ene student maakt er meer werk van dan de andere student, de ene respondent heeft of wil meer vertellen dan de andere respondent.

Ondernemen op gevoel

De verslagen van de interviews met de ondernemers en de scores op de Next Strategy Scan laten zien dat het slecht gesteld is met strategie in het mkb. Dat geldt niet alleen voor het ondernemen vanuit een strategisch plan, want dat gebeurt nooit. Het geldt vooral voor de wijze waarop er gestuurd en geleerd wordt. Er wordt op gevoel gewerkt, klanten worden nauwelijks actief bevraagd op hun behoeften en ervaringen, er is geen stuurinformatie, medewerkers worden niet benut als informatiebron en keuzes worden niet onderbouwd genomen. Ook het onderscheidende vermogen is beperkt; we kopen met elkaar bij bedrijven die ‘kwaliteit en service verlenen’ en ‘alles doen voor de klant’.

Randvoorwaarden om kansen te benutten

In deze serie cases viel mij één ondernemer op. Die gaf aan een strategisch plan te hebben (‘dat ligt ergens in de kast’, zo tekende de student op in het interview). Maar van groter belang vond de ondernemer dat de randvoorwaarden om kansen te benutten op orde zijn. Geluk moet je afdwingen. Zijn branche is sterk dynamisch en hoewel het bedrijf een grote speler is, is het lastig om te bepalen waar het precies heen gaat. Door de randvoorwaarden scherp te onderhouden is het bedrijf te allen tijde klaar om in te spelen op verandering. De ondernemer noemde vier randvoorwaarden:

1. De eerste is voldoende financiële reserves, zodat bijvoorbeeld snel zonder tussenkomst van de bank een overname kan worden gedaan of geïnvesteerd kan worden in een nieuwe machine.
2. De tweede is een flexibele organisatie, zodat medewerkers elkaars werk kunnen overnemen, nieuwe taken kunnen oppakken en goed kunnen samenwerken.
3. De derde is een proactief administratief systeem, zodat snel inzicht in de business kan worden verkregen en kan worden bijgestuurd.
4. De vierde is adequaat leervermogen, zodat medewerkers ontwikkelingen in de gaten houden, snel op waarde weten te schatten en met ideeën durven te experimenteren.

De randvoorwaarden lijken op concepten als ‘agile working’, ‘strategic flexibility’ en ‘dynamic capabilities’. Die onderstrepen belang van zachte (cognitieve en culturele) condities voor de ontwikkeling van bedrijven, zoals samen werken en samen leren. Maar het lijstje van de ondernemer gaat niet voorbij aan harde (financiële en organisatorische) condities, er moet wel kapitaal voor handen zijn en de administratie moet wel werken. De zachte condities zijn populair in de hedendaagse managementliteratuur, de harde condities zijn een conditio sine qua non maar in het mkb niet altijd vanzelfsprekend. Het is juist de combinatie van harde en zachte condities, waarmee in het mkb het fundament kan worden gelegd voor ontwikkeling en verandering.

Wees voorbereid met een goede strategie

Voor de genoemde ondernemer is strategie meer een proces dan een plan. Zo’n strategie is in de periode na de coronacrisis voor veel bedrijven aan te bevelen. Want we weten met elkaar niet goed hoe ‘post covid’ er uit gaat zien. Hoe belangrijk blijft online in werken, winkelen en leren? Hoeveel faillissementen komen er? Hoe ontwikkelt duurzaam ondernemen zich verder? Hoe ver over de grens willen we cruciale onderdelen inkopen? Wat doen rente en inflatie? Hopelijk krijgen voorspellingen gelijk en ontstaat een nieuwe ‘roaring twenties’. Maar ook dan is het goed om voorbereid te zijn en kansen te benutten als ze zich aandienen.

Investeer in succesvoorwaarden

Mkb-bedrijven zijn in hun markten vaak geen ‘shapers’ maar ‘followers’. Ook volgers kunnen geluk afdwingen door voorbereid te zijn. Beste ondernemers (en alle andere mensen): investeer dus in uw succesvoorwaarden, zoals nieuwsgierigheid om te leren, flexibiliteit om aan te passen, een goed kasboek en geld achter de hand. U gaat er zeker van profiteren.