Kinderen hebben het recht om gehoord te worden. Volgens het Internationale Verdrag van de Rechten van het Kind (IVRK, 1989) hebben kinderen het recht om zich een mening te vormen en die vrijelijk te uiten in alle gelegenheden die het kind betreffen. Kinderen in de pleegzorg, zowel pleegkinderen als eigen kinderen van pleegouders, ervaren bij uitstek dat zij niet voldoende door volwassenen worden geïnformeerd, gehoord en betrokken bij keuzes die hen aangaan (Degener, Van Bergen & Grietens, 2021; Ditters & Gardeniers, 2021; Gypen et al., 2020; Steenbakkers, 2018; Van der Zon, 2020), terwijl dit belangrijke voorwaarden zijn voor participatie binnen de jeugdzorg (Bouma et al., 2017). Dit heeft gevolgen voor hun welzijn, zoals hun gevoel van eigenwaarde (Cashmore, 2002; Freundlich, Avery, & Padgett, 2007). Het gaat bijvoorbeeld om beslissingen rond de plaatsing in een pleeggezin, als beslissingen rond eten, religie of sport die in het dagelijks leven van een pleeggezin spelen.
Het lectoraat is mede mogelijk gemaakt door de l.int regeling en is onderdeel van de Landelijke Kennisagenda Pleegzorg, dat is voortgekomen uit een samenwerkingsverband tussen het Nederlands Jeugdinstituut en de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen. Het lectoraat ontwikkelt nieuwe kennis en ontwerpt in nauwe samenwerking met jongeren, praktijk- en kennispartners producten en interventies waarmee de pleegzorgpraktijk wordt verbeterd. Daarbij worden lessen over kinder- en jeugdparticipatie getrokken richting andere kinderen en jongeren binnen de jeugdzorg. Het centrale thema van het nieuwe lectoraat sluit goed aan bij het onderzoeksprogramma van Kenniscentrum Talentontwikkeling van Hogeschool Rotterdam. Het kenniscentrum richt zich op vraagstukken van talentontwikkeling en kansengelijkheid, waarbij vakmanschap en het bijhouden van nieuwe kennis over het beroep centraal staat, zodanig dat burgers vertrouwen kunnen hebben dat zij de beste leverbare zorg/begeleiding ontvangen. Het thema van het lectoraat sluit daarbij aan bij de door het NJi geschetste maatschappelijke opgaven, zoals beschreven in het meerjarenplan 2024-2027. De derde opgave die het NJi beschrijft luidt: Kinderen doen, praten en ontwerpen. Centraal bij deze opgave staat participatie van kinderen en jongeren.
'Het lectoraat heeft een prachtig en noodzakelijk thema, want het is belangrijk dat de stem van kinderen en jongeren gehoord en toegepast wordt in de werkwijze van pleegzorgprofessionals.
bestuurder van het NJi
Over de lector
In het werk van Clementine Degener staan thema’s rond identiteit, participatievraagstukken en stem van kinderen en jongeren centraal. Ze studeerde andragologie aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) en verrichte haar afstudeeronderzoek in Zuid-Afrika. Sinds haar studie is ze actief geweest als onderzoeker en docent Social Work en pedagogiek aan diverse hogescholen en universiteiten. Ze gaf daarbij leiding aan curriculumcommissies en verschillende onderzoeken. Daarnaast gaf ze trainingen in de praktijk van de jeugdzorg. Ze verrichte een promotieonderzoek naar etnische identiteit van pleegkinderen aan de RuG, dat werd gevolgd door een postdoc identiteitsversterkend handelen in de pleegzorg aan Hogeschool Rotterdam. Samen met de praktijk ontwikkelde ze verschillende producten die op dit moment worden ingezet in de pleegzorg. In haar onderzoek werkt ze met participatieteams, waarin praktijk, ervarings- en wetenschappelijke kennis aan elkaar worden verbonden. Een belangrijke drijfveer in haar werk is verbetering van de praktijk en het onderwijs, zodat (toekomstige) professionals binnen de jeugdzorg steeds beter zijn toegerust om het perspectief van kinderen en jongeren in hun dagelijks handelen mee te nemen.
'Als het ons lukt om daadwerkelijk stil te staan, en te luisteren naar kinderen wiens stemmen te vaak niet zijn gehoord, winnen we een wereld aan betekenisvolle inzichten en kennis'
lector Stem van Kinderen in de Pleegzorg
