Speciale gast was de programmacommissie van ZonMw, die door STRAW (de Kenniswerkplaats Jeugd van Rotterdam) was uitgenodigd om kennis te maken met de Rotterdamse onderzoekspraktijk. Wilma Jansen, voorzitter van STRAW en Joy Cederboom, jongere van het kernteam van Stay on track, heten de gasten welkom en leidden het programma.
Ervaringen van de jongeren als startpunt
Jongeren die niet thuis kunnen wonen, door een uithuisplaatsing, een opname in een ggz-instelling of een andere reden, maken vaak een scheve schoolcarrière door. Uit het onderzoek van het eerste projectjaar van Stay on track, waarbij studenten van Hogeschool Rotterdam 28 jongeren hebben geïnterviewd die niet thuis woonden, bleek dat de grootste belemmering lag in de enorme reeks verplaatsingen in zorg en onderwijs die jongeren meemaakten, zonder dat ze daar zelf (enige) zeggenschap in hadden. Jongeren vertelden hoe ze als ‘pakketjes’ werden verplaatst, wat jaren verlies aan onderwijs op het passende niveau tot gevolg had. Kracht haalden de jongeren uit hun eigen doorzettingsvermogen en motivatie, bij velen stond school en het halen van een diploma voorop. De steun van familie en anderen uit de omgeving vonden zij van groot belang, net als ‘gezien worden’ door een professional, die met interesse en begrip tijd maakt voor de jongere.
Soezy Castillo, een van de onderzoekers van het kernteam, verwoordde het zo in haar openingssong:
I'm a 4, I'm a 5
I'm a 4, I'm a 5, I'm a six if I'm lucky
My mother in the hospital, my father holding Styrofoam,
I'm a 4, I'm a 5, I'm a six if I'm lucky
Student debt on my neck, running cracks on my back
But a 4, a 5, or six if I'm lucky
.... if I'm lucky
My past struck me
Op basis van de 28 levensloopinterviews, geanalyseerd door onderzoekers van i-HUB en het kernteam van Stay on track, zijn het afgelopen jaar drie co-creatiegroepen, bestaande uit professionals, ouders, jongeren, onderzoekers en studenten, aan de slag gegaan met het ontwerpen van een bouwsteen voor een oplossing. Op het zomersymposium presenteerden de co-creatiegroepen van Albeda & Enver, JBRR en i-HUB hun ontwerpen. Maar eerst werden de deelnemers gevraagd zelf aan de slag te gaan.
“Ik loop niet meer op mijn tenen, nadat ik durfde te springen.” “Bedankt dat ik langer thuis mocht blijven en nog niet naar de lagere school hoefde.” “Het leek alsof ik in een golfslagbad zat.” “Ik kan alles, als jij maar wil.''
Workshop Vallen en opstaan
Onder de bezielende leiding van Yorrick van der Ent, een van de jonge onderzoekers van het kernteam, hebben de deelnemers een Spoken Word geschreven op basis van hun eigen ervaringen met vallen en opstaan. Stay on track is een participatief actieonderzoek, waarbij we uitgaan van een
gelijkwaardig bijdrage van de drie kennissoorten: wetenschappelijke kennis, praktijkkennis en ervaringskennis. Tegenslagen in de (school)carrière zijn niet uniek voor uithuisgeplaatste jongeren. Iedereen, ook geslaagde onderzoekers of bestuurders maakt momenten mee van twijfel en teleurstelling. Door de deelnemers uit te nodigen deze persoonlijke ervaringen te onderzoeken, ontstond een sfeer van gelijkwaardigheid en verbinding. De uithuisgeplaatste jongere is niet langer ‘de ander’ die door de hulpverlener, docent of onderzoeker geholpen moet worden, maar een persoon als ieder ander die in een bijzondere situatie verkeert. Samen zijn we onmisbare partners in het zoeken naar verbetering.
Presentatie innovatieve ontwerpen
Professionals, docenten, onderzoekers, jongeren en studenten hebben het afgelopen jaar met verschillende methoden samengewerkt. Met focusgroepgesprekken, de Plant-methode, het Wereldcafé en de Redeneerketen zijn ze tot de volgende bouwsteen gekomen: Uithuisgeplaatste jongeren kiezen, voordat ze hun studie vervolgen en om hun schoolreisambitie te starten, vanuit een database met persoonlijk opgestelde profielen een gids. Deze bouwsteen sluit aan bij de wensen van de jongeren om meer zeggenschap over hun schoolloopbaan en begeleiding te krijgen en de behoefte aan een persoon die ze vertrouwen. De jongeren bepalen zelf hun ‘match’ met een ‘gids’ die hun tijdens hun hele schoolloopbaan kan adviseren. KEK, Kies je Eigen Kompas is de naam van de interventie.
Ook zij gingen uit van de wensen van de jongeren om echt gezien en gehoord te worden, en hebben een bouwsteen ontworpen op basis van samenwerking, maatwerk en afstemming met ketenpartners. Belangrijk doel is om de schoolloopbaan meer op het netvlies te krijgen van de jeugdbeschermers tijdens belangrijke beslissingen. Volgend jaar gaat JBRR in twee teams een pilot starten. In minimaal tien cases wordt de schoolontwikkeling expliciet geagendeerd in een overleg met het kind/de jongere en de ouders/ verzorgers, gevolgd door een teamtafel met alle betrokkenen inclusief de oude (en mogelijk nieuwe) school en de begeleiders vanuit zorg.
Onder voorzitterschap van Lynn van Schie heeft deze co-creatiegroep gewerkt met de methodiek Art of Hosting met de fasen Discover, Dream, Design en Deliver. De vele verplaatsingen met steeds andere begeleiders in onderwijs en zorg, en de roep van de jongeren om meer autonomie, vormden voor i-HUB het uitgangspunt van het ontwerp. Besloten is om aansluiting te zoeken bij het traject van Trauma sensitiefonderwijs, waar immers ook de gedachte ‘kijk achter mijn gedrag’ centraal staat. In schooljaar 2022-2023 wordt stapsgewijs de invoering van een pilot Traumasensitief onderwijs op een aantal scholen voorbereid.
What's next
De komende twee jaar van Stay on track worden de gepresenteerde ontwerpen binnen de praktijken van de deelnemende instellingen ingevoerd in een cyclisch proces van uittesten, evalueren en bijstellen en invoeren. Nathalie Bogaarts en Szabinka Dudevszky, projectleider en onderzoeker van Stay on track geven aan dat de eerste prioriteit zal liggen bij het nog beter betrekken van jongeren en ouders uit de praktijk. In september starten de (ervaringsdeskundige) onderzoekers van het kernteam met het bezoeken van de betrokken instellingen op locatie om met jongeren en ouders in gesprek te gaan. Om echte verandering te bereiken is de betrokkenheid van de jongeren en ouders zelf essentieel. Yorrick van der Ent, onderzoeker van Stay on track: “We moeten zorgen voor een gelijkwaardige manier waarop we met elkaar omgaan. De discussies die er met jongeren ontstaan over het te voeren beleid moet je juist willen. Dan komen de pijnpunten omhoog.”
Reacties op de ontwerpen: landelijke kennisuitwisseling
De bevindingen van de co-creatiegroepen worden door de aanwezige ZonMw commissieleden, professionals uit werkveld en de ervaringsdeskundigen meer dan positief ontvangen. De toegevoegde waarde van co-creëren is zichtbaar. Merlijne Jaspers programmamanager van ZonMw: “Samen leren in co-creatie zijn waardevolle stappen. De continuïteit is belangrijk om elkaar te blijven vinden en co-creaties met elkaar aan te gaan. Ik kijk uit naar de komende periode. Er zijn vijftien kenniswerkplaatsen, er ligt een mooie uitdaging: hoe gaan we de kennis landelijk verbinden en uitwisselen?” Monique Malmberg, onderzoeker bij het Nederlands Jeugdinstituut onderschrijft het nut om de bevindingen landelijk te delen, immers in Groningen loopt men tegen dezelfde problemen aan als hier. Rowy Uitzinger, waarnemend commissielid vanuit het ministerie van VWS, ziet kansen in de beloftevolle co-creaties en noemt het optillen en verbinden van regionale kennis naar landelijke uitwisseling een “mooi uitgangspunt voor de volgende bijeenkomst”. Frans Spierings, directeur Kenniscentrum Talentontwikkeling Hogeschool Rotterdam, voegt eraan toe: “Nu we weten hoe we effectief in co-creaties kunnen samenwerken, is het tijd om de kennis om te zetten in verandering. Dit vergt tijd en geduld”.
Creëer draagvlak met een simpele vraag
Belangrijk voor het succes van de co-creaties is dat het draagvlak en de betrokkenheid vanuit de jongeren groot blijft. Ervaringsdeskundige Soezy Castillo van Stayon Track: “Je creëert perspectief voor jongeren door juist op het gevoel te gaan zitten in plaats van naar het financiële plaatje te kijken. Kijk naar de mensen achter de verhalen, stel die simpele vraag die heel gemakkelijk wordt vergeten: hoe denk jij erover?” Ook Wilma Jansen van ST-RAW geeft aan dat de Werkplaatsen ruimte moeten bieden aan jongeren en andere ervaringsdeskundigen, “je moet naar elkaar willen luisteren”.
Complimenten
De ZonMw commissieleden A.J. Balatpat en Toby Witte prijzen de aanwezigheid van de jongeren zelf tijdens de site-visit en geven het team van Stay on Track complimenten voor de motiverende en activerende bijeenkomst. Er is goed inzicht verkregen in de Rotterdamse onderzoekspraktijk en mogelijkheden tot samenwerking zijn verkend. De creatieve workshop Spoken word is als zeer waardevol ervaren, “iets waar je jaren later nog op terugkijkt”, zegt een deelnemer.
Studentpresentaties
Het laatste programmaonderdeel van het Zomersymposium waren prachtige presentaties van studenten die in het kader van Stay on track hun afstudeeronderzoek hebben verricht. Studenten van de opleiding Social Work van Hogeschool Rotterdam hebben net als vorig schooljaar onderzoek verricht op de praktijklocaties van de betrokken instelling en een beroepsproduct ontwikkeld.
Sayen Redan en Charity Toby hebben beiden hun onderzoek op ROC Albeda verricht, Sayen heeft een beroepsproduct ontwikkeld waarmee de docenten en studenten handen en voeten kunnen geven aan het verhogen van self-efficacy, Charity heeft zich gericht op faalangst onder studenten.
Saïf Gaffar, Loïs Vel Tromp en Noël Awadalla hebben alle drie onderzoek verricht binnen residentiële voorzieningen van Enver. Saïf heeft op locatie Sandelingenplein onderzocht hoe de begeleiders jongeren kunnen helpen in het versterken van hun persoonlijke netwerk. Loïs heeft op de crisisgroep in Dordrecht een instrument ontwikkeld om de jongeren meer te betrekken bij de inrichting van hun leefsituatie. Noël heeft een tool schoolondersteunend gedrag ontwikkeld waarmee de begeleiders van woongroepen jongeren kunnen begeleiden bij hun schoolse ambities en vaardigheden.
Work in progress
Neslihan Coskun en Rachelle Hersilia zijn in de praktijk van i-HUB aan het werk. Neslihan verdiept zich interculturele dialoog tussen ouders, jongeren en begeleiders over het onderwerp zelfbeschikking en relaties. Rachelle richt haar onderzoek op het onderwerp van “foute vrienden” vanuit de praktijk van de Nieuwe Kans.
Samantha Lübeck onderzoekt de werkzame elementen om schoolverzuim tegen te gaan bij MFC Yulius in de Beverwaard. Eda Isik verricht haar onderzoek bij Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond. Haar thema sluit goed aan bij het ontwerp van de co-creatiegroep en richt zich op aandacht voor het onderwijs bij de beslissing rond een gesloten plaatsing.
Videshni Ramcharan en Hayaad Daahir zijn afgelopen voorjaar begonnen en richten zich op beroepsoriëntatie van jongeren in een woongroep en interculturele plaatsing in de pleegzorg.
Na de presentaties volgde telkens een levendig gesprek met het publiek en de studenten. Duidelijk werd dat de studenten met elkaar een waardevolle bijdrage betekenen in de kennisontwikkeling van het thema van Stay on track: het versterken van de schoolloopbanen van jongeren die niet thuis kunnen wonen.
Afsluiting en vervolg
Met een drankje en hapje in de gezellige binnentuin van het Educatief Centrum werd het Zomersymposium feestelijk afgesloten. Het kernteam van Stay on track kijkt terug op een geslaagde middag en dankt alle betrokkenen voor hun bijdragen.
Meer info? Zelf meedoen?
Wil je meer informatie? Of heb je als jongere, ouder of professional goede ideeën voor de praktijk en wil je (een keer) meedoen met Stay on track? Neem dan contact op met het Kernteam Stay on track:
Yorrick van der Ent, Soezy Castillo, Joy Cederboom, Yorrick Klinger
Nathalie Bogaarts
Szabinka Dudevszky
www.hr.nl/stayontrack
Sfeerimpressie Zomersymposium
