Minder abstract: of je met een zuiver geweten dingen kunt doen en of je ruimte hebt om fouten te melden en te bespreken. Uit de literatuur blijken zeven aspecten belangrijk om het deugdelijk gedrag van werknemers te bevorderen:
- Het moet duidelijk zijn welke ethische normen binnen het bedrijf worden verwacht;
- Het morele gedrag aan de top moet overeenkomen (congruent zijn) met wat van de medewerkers wordt verwacht;
- Hetgeen wat verwacht wordt van werknemers moet haalbaar zijn, medewerkers dienen niet over- (of ‘onder’)vraagd te worden;
- Normatieve wensen in de organisatie dienen geïdentificeerd te worden en dienen gesteund te worden vanuit het management;
- Het is van belang dat zowel goed als slecht gedrag gezien worden. Hier zijn er twee dimensies: zie de managers het morele gedrag van medewerkers en zien de medewerkers het morele gedrag onderling.
- Er dient over moraal gesproken te worden binnen een bedrijf. Ook eventueel aanwezige klokkenluidersregelingen en het gebruiken daarvan spelen een rol. Daarnaast moet er voldoende veiligheid zijn om misstanden te melden;
- Als er geen sancties of beloningen zijn, wordt de kans op overtreding groter (de cultuur dient zodanig te zijn dat de pakkans bekend is).
Speel video
Beslisboom Ethisch handelen & Integriteit
Verbeter uw Soft Controls
Toelichting op de beslisboom
Heeft u hier al aan gedacht?
- Het aandacht geven aan normen en waarden, eerlijkheid, betrouwbaarheid en rechtvaardigheid om een deugdelijke cultuur te behouden en verstevigen.
- Zelf het goede voorbeeld te geven. Goed voorbeeld doet goed volgen.
- Welke dilemma’s en lastige zaken ziet u? Maak dit regelmatig bespreekbaar met elkaar.
Oplossingen
Ethisch handelen & integriteit als Soft Control gaat over de vraag of er een integer klimaat heerst binnen de organisatie. Zo’n klimaat maak je met elkaar. Een aantal dingen hangt hiermee samen:
- Voorbeeldgedrag
- Melden en klokkenluiden
- Dialoog
- Aanspreken en maatregelen treffen
Voorbeeldgedrag
Dit wordt ook wel ‘tone at the top’ genoemd. Managers moeten het goede voorbeeld geven. Het mag niet zo zijn dat medewerkers denken: ach mijn manager neemt het zelf ook niet zo nauw (met werkuren, declareren, afspraken nakomen, enz.).
Melden en klokkenluiden
Soms kunnen dingen niet door de beugel. Het klimaat in een bedrijf moet zo zijn, dat dit gemeld kan worden. Hoe eerder en hoe laagdrempeliger, des te beter. Daarbij blijft het goed om regelingen te treffen. Zorg dus dat uw bedrijf een vertrouwenspersoon heeft (die kun je ook als externe inhuren) en dat er een klokkenluidersregeling is. Maar wees dat voor: als medewerkers behoefte hebben om de klok te luiden, ben je als manager eigenlijk al te laat. Dan zijn er al dingen kapot die niet makkelijk te repareren zijn in het onderlinge vertrouwen. Dat is schade voor het hele bedrijf.
In de scan werd gevraagd of er ethische gedragscodes zijn binnen uw bedrijf; hoewel procedures en codes als Hard Controls kunnen worden gezien, moeten we het belang van gedragscodes niet onderschatten. Over het belang van een ethische code is door Valentine e.a geschreven (Valentine, Hanson, & Fleischman, 2018).
Benieuwd naar de andere Soft Control tools? Bekijk hier de hele Soft Control Toolkit.