Het festival Gezond verstand is dit jaar voor de 5e keer georganiseerd door Zorgvrijstaat, samen met verschillende partners uit de wijk en met Hogeschool Rotterdam. Vanuit het lectoraat Sociale Innovatie mag ik samen met Alexander Hogendoorn, docent Social Work bij Hogeschool Rotterdam en één van de initiatiefnemers van Zorgvrijstaat een masterclass verzorgen op het festival.
Tijdens de masterclass blikken we terug op de opbrengsten van het eerste seizoen en gaan we dieper in op wat maakt dat mensen zich welkom voelen in de netwerken in de wijk. We verkennen hoe professionals sociaal werk daaraan kunnen bijdragen en wat helpt aan effectief samenspel tussen al deze verschillende partijen.
Alexander introduceert de learning community Betekenisvol samenwerken in de wijk, een samenwerking tussen o.a. Zorgvrijstaat, Formaat, het Centrum voor Dienstverlening en het lectoraat Professionele Identiteit en het lectoraat Sociale Innovatie. Vandaag zijn we met een interprofessioneel gezelschap samen. Naast collega’s uit de wijk van Zorgvrijstaat, zijn er collega’s van het Centrum voor Dienstverlening, WMO-Radar, gemeente Rotterdam, Buurtzorg T, Hogeschool Rotterdam en er zijn studenten van Social Work.
Learning community in de wijk
Een learning community is een leer- en ontwikkelplek, samenwerkingsvorm én netwerk waarin verschillende soorten partijen (praktijkplekken, bewoners(initiatieven), onderwijs, kennisinstituten en overheid) met elkaar samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken en opgaven en al doende met en van elkaar leren. Hier worden gezamenlijk verschillende kennisbronnen benut en nieuwe kennis ontwikkeld om aan anderen over te dragen. Leren vindt plaats op verschillende niveaus om samenspel te verbeteren en samen te werken met bewoners, overheid, kennisinstituten en bedrijven aan nieuwe oplossingen voor complexe maatschappelijke problemen.
Het doel van onze learning community in Rotterdam-West/Delfshaven is gezamenlijk richting geven aan de uitvoering en ontwikkelen van een werkwijze om lerend bij te dragen aan het verder uitwerken van zorgzame en inclusieve buurten in Rotterdam-West.
Speerpunten voor 2024-2025 zijn:
- Uitbouwen supportmogelijkheden voor en participatie van jongeren: Youngings, Project Change West, samenspel met Voor Elkaar Boksen en Room First (CVD)
- Herstel, zorgzame gemeenschappen en netwerkzorg
- Goed ouder worden en compassionate communities binnen een zorgzame wijk.
Opbrengsten eerste seizoen
Wat we al doende geleerd hebben in het eerste seizoen, is dat het waarde(n)vol geweest is in verschillende opzichten. De belangrijkste waarden zijn zichtbaar geworden, namelijk:
- Gelijkwaardig sparren en van elkaar leren
- Impact in de wijk wordt gecreëerd door embedded werken en halen en brengen
- Onderdeel van een groter geheel / puzzelstukje van de grote puzzel
Verder heeft het eerste seizoen voldoende gezamenlijke gerichtheid en visie opgeleverd, is erkenning in elkaars meerwaarde en gelijkwaardigheid ervaren, was leren van elkaar onderdeel van het proces en was er voldoende aandacht estafetteleren. En de nodige aandachtspunten nemen we mee in dit tweede seizoen.
Piratenboot
Na de terugblik ervaren de aanwezigen hoe je je eigen perspectief kunt verrijken. Ze krijgen de vraag om een piratenboot te teken. We tekenen iets waar we allemaal een beeld over hebben en ontdekken dat anderen een vergelijkbaar en toch ander beeld hiervan kunnen hebben. Door met elkaar in gesprek te gaan hierover vullen we elkaars piratenboot/beeld aan. Een mooi voorbeeld van hoe verschillende perspectieven jouw beeld kan verrijken.
In de learning community zorgen we door een combinatie van theorieleren, sociaal leren en ervaringsleren dat de setting ontstaat om transformatief te leren oftewel te leren van een ander perspectief waardoor jouw denken, of handelen beïnvloed wordt. Dit kan bijdragen aan effectief samenspel tussen verschillende partijen.
Bijdrage lectoraat sociale innovatie
Vervolgens delen we kort waar het lectoraat sociale innovatie zich op richt. Namelijk het versterken van sociale samenhang, sociale innovatie as middel en het rol van het sociaal werk hierin. Dit doen we met een focus op thuisgevoel. Thuisgevoel is een belangrijke pijler voor sociale samenhang en een zorgzame wijk. We experimenten momenteel met Sensemaking, een narratieve onderzoeksmethode waar de ervaring centraal staat en kwalitatief en kwantitatief onderzoek gecombineerd wordt. We gaan tijdens deze masterclass volgens deze methode ervaringen delen.
Goed voorbeeld en ervaringen delen
Maya, een social work-studente, heeft vorig haar bachelorproef bij het CVD en het lectoraat Sociale Innovatie gedaan. Zij heeft zich met de onderwerpen thuisgevoel en samenspel beziggehouden en dat heeft werkzame factoren opgeleverd voor het bijdragen aan een thuisgevoel in de begeleidingstrajecten van het CVD. Daarnaast heeft ze een tool ontwikkeld voor CVD-medewerkers en een nieuwe functie ontwikkeld om het samenspel in de wijk te bevorderen.
Vanmiddag proberen we ook achter de werkzame factoren van samenspel/samenwerking en thuisgevoel te komen door ervaringen op te halen aan de hand van de Sensemaker-methode. In kleine groepen delen de aanwezigen een specifieke ervaring over welkom voelen of samenwerking en vijf bijbehorende vragen te beantwoorden.
Plenaire terugkoppeling
Er werd teruggeven dat ieders visie horen inspirerend was. Samengevat werden de volgende werkzame factoren bij samenwerking herkend:
- Wees je bewust van de mens (meer gelaagdheid) vs de organisatie (grenzen/kaders) bij samenwerking. Er zijn beelden/beeldvorming die je over elkaar hebt en daar moet je iets mee.
- Het creëren van verbinding is belangrijk. Samenwerking via je eigen netwerk gaat snel, omdat dat verbindingen zijn tussen mensen
- Wat je zelf hebt meegemaakt kun je meenemen naar / leren geven aan professionele omgeving (onderdeel maken van je professionele identiteit).
Samengevat bij welkom/thuisvoelen werd gezegd dat het gaat om:
- Je bij elkaar veilig voelen
- Veilig en thuis voelen ontstaat door in je kracht gezet te worden
Verder werd het belang van ‘buiten de lijntjes kleuren’ als professional zijn, dat je niet alleen kijkt naar een indicatie maar vooral naar wat nodig is en daar naar handelt.
Opbrengsten vanmiddag
Leonie le Sage (lector Professionele identiteit) geeft terug dat ze als “embedded lector” een aantal activiteiten van Zorgvrijstaat heeft gevolgd en dat vandaag een mooi voorbeeld was van hoe interprofessionele samenwerking gaat. In een van haar onderzoeken onderscheidt zij een bestuurlijk, professioneel en relationeel niveau van interprofessioneel samenwerken. Op alle drie niveaus zijn voorwaarden en risico’s voor interprofessioneel samenwerken. Het eerste niveau is die van bestuurlijk commitment, het tweede niveau gaat over de vaardigheden die professionals beschikken op het gebied van samenwerking.
Het derde niveau gaat over relaties: ontmoeting, aandacht voor relaties en daarmee vertrouwen tussen mensen. Daar was vanmiddag een goed voorbeeld van. Dat ziet Leonie als een mooie opbrengst van de middag.
Dan lijkt het bijna te gaan om iets wat heel gewoon is, vertrouwen e.d., maar het heeft zeker te maken met de ontwikkeling van je professionele identiteit. In samenwerking met anderen gaat het om het kennen en kunnen houden van je eigen perspectief en tegelijkertijd open blijven staan voor het perspectief van anderen. Elkaar kennen, weten wie die ander is, draagt daar aan bij. Gelijkwaardigheid tussen professionals en bewoners is vanmiddag vaak als aandachtspunt genoemd, waarbij ook de vraag is gesteld of dit helemaal goed ingebed is in de opleiding. Uit de praktijk wordt gevraagd om dat juist wel te doen en het ‘bij de ander laten’ daar ook in op te nemen.