De les begint met een praktijkverhaal. Ineke Mulder, directeur van Startcollege Zadkine, deelt de praktijkervaringen van haar school met de zaal. Het Startcollege verzorgt onderwijs voor jongeren die geen diploma hebben gehaald. Het zijn jongeren die naar school moeten, maar niet met plezier gaan. Ze hebben een flinke bagage bij zich; van een nare thuissituatie of financiële problemen tot negatieve schoolervaringen. Het Startcollege wil deze jongeren een succesvolle start geven, maar gezien de samenhangende problematiek lukt dat niet met onderwijs alleen. In ‘Klas als werkplaats’ werken alle betrokken professionals op een nieuwe manier samen aan de ontwikkeling van deze jongeren. Docenten, studieloopbaanbegeleiders, gedragstrainers en schoolmaatschappelijk werkers dragen een collectieve verantwoordelijkheid voor de klas. Deze aanpak werkt en zowel medewerkers als leerlingen zijn enthousiast. Ineke: Maar, wat moeten wij verder doen om die jongeren aan het werk te krijgen? En hoe leren professionals om nog beter samen te werken voor jongeren?”
Inclusieve arbeid, kwetsbare burgers
Paul van der Aa beantwoordt de eerste vraag. “Je wilt eigenlijk een professional die op twee manieren innoveert: hij moet integraler leren denken en de jongeren als een geheel zien, maar ook meer naar buiten leren kijken en de verbinding aangaan met externe partners, zoals werkgevers.
Arbeid heeft meer betekenis dan enkel het verkrijgen van een eigen inkomen. Werk draagt gemiddeld genomen bij aan gezondheid, sociale ontwikkeling, sociale contacten en zingeving. Maar de arbeidsmarkt verandert ingrijpend, vaak ten nadele van de meest kwetsbare groepen. Voor groepen met bijvoorbeeld langdurige gezondheidsproblemen is het vinden van betekenisvol werk extra lastig. Van een social worker vragen we om die kwetsbare burgers te begeleiden bij het vinden van routes naar betekenisvol werk. Social workers hebben hierbij te maken met complexe puzzels waarvoor geen standaardoplossingen zijn. Het lectoraat gaat onderzoek doen naar deze puzzels rond inclusie. Hoe verlopen voor kwetsbare burgers processen van sociale inclusie via arbeid? Hoe kunnen professionals inclusieprocessen via arbeid ondersteunen? Hoe kunnen social workers aan inclusie via arbeid bijdragen?
Begeleidingskunde
Hogeschool Rotterdam leidt 34.000 studenten op, waarvan 3300 studenten bij het Instituut voor Sociale opleidingen. Zij krijgen bij hun afstuderen een individuele verklaring dat ze startbekwaam zijn voor hun beroep, maar de kwaliteit van het werk wordt ook bepaald door het team waarin iemand werkt. Kunnen wij leren om als team te functioneren en effectief te zijn? Hoe leer je samen effectiever te worden? Begeleidingskunde is het vakgebied dat een creatieve ruimte schept waarin professionals gezamenlijk kunnen leren en zich ontwikkelen. Michiel de Ronde: “ Wij zijn professionals die van puzzels houden en op zoek gaan naar puzzelstukjes. Maar wij zijn zelf deel van de puzzel. We kijken er naar en we zitten er in. Dat maakt het vakgebied interessant en ook complex. Met genoeg kennis past de puzzel, maar als je zelf onderdeel bent, heb je ook praktische wijsheid nodig om met die kennis te handelen. Die praktische wijsheid waar op het handelen gebaseerd kan worden, vraagt van individuen en ook van teams ontwikkeling op een aantal sporen. De Ronde kiest daarbij voor handelingsonderzoek als begeleidingsvorm waarbij leren, veranderen en kenniscreatie hand in hand gaan. Hij neemt de reis van held als voorbeeld van de begeleidingskunde; samen met elkaar op pad en hobbels en kuilen ontdekken tijdens de zoektocht. Tijdens deze reis ontdekken mensen op een speelse manier dat het niet altijd gaat om de feitelijke stand van zaken, maar over de vraag hoe de werkelijkheid kan worden. Begeleiden is het scheppen van nieuwe sociale realiteiten. Dat doe je met elkaar.”
Beide lectoraten werken nadrukkelijk samen met studenten en docenten van de sociale opleidingen. Paul van der Aa: “Het is belangrijk dat onderzoeksresultaten gebruikt worden in onderwijs. Onderzoek is reductie maar we leiden op voor de complexe werkelijkheid. Dat doen we met studenten en docenten samen. De leerwerkgemeenschappen van Social Work zijn daar een mooi voorbeeld van.”
Ineke Mulder valt hem bij. “We moeten toe naar andere professionals, maar zullen ons ook een andere manier van leren en ontwikkelen eigen moeten maken, niet alleen de studenten maar ook beroepspraktijk”, aldus Ineke Mulder. “De kennis op sociaal gebied die het lectoraat Inclusieve Arbeid, kwetsbare burgers gaat ontwikkelen is nodig voor studenten om als basis tot zich te nemen. Met de kennis vanuit Lectoraat Begeleidingskunde kunnen we ook met het team van professionals aan de slag bij het Startcollege.”
Na een geanimeerde discussie met docenten en praktijkprofessionals in het publiek vat Michiel de Ronde bondig samen “Onze opgave als lector is om te bekijken wat maakt dat dingen in de praktijk werken. Vertel ons het geheim van het vak zodat wij het kunnen beschrijven en met anderen kunnen delen, zodat we daar allemaal van kunnen leren.”
