Scholingstraject Didactisch Coachen voor opleidingen

"Als je lesgeeft vanuit hoge verwachtingen, gaan studenten beter presteren”, aldus Lia Voerman (2023), die zo’n vier jaar geleden bij Hogeschool Rotterdam werd aangesteld als lector Didactiek van hoge verwachtingen.

“Bovendien wordt het werk voor de docent een stuk leuker. En dan gaat het 
niet om hoge verwachtingen op de lange termijn, maar juist de hoge verwachtingen op het moment zelf. Wat doe ik nu waardoor een student of medewerker in de gaten krijgt dat er hoge verwachtingen zijn? Dat doe je door vriendelijk te zijn, door niet voor de hand liggende vragen te stellen, door overwegend positieve feedback te geven en door beperkt aanwijzingen te geven.”

Verschillende docententeams binnen en buiten de hogeschool worden momenteel getraind in didactisch coachen door eigen docenten die opgeleid worden tot beeld- en didactisch coach/ interne trainer. Er is steeds meer belangstelling voor hoe je Hoge Verwachtingen kunt implementeren in het onderwijs met behulp van Didactisch Coachen. 

Didactisch coachen is een tweejarig traject waarbij zoveel mogelijk maatwerk wordt geboden door (interne) trainers Didactisch Coachen. Er wordt individueel en in kleine groepen gewerkt. 
Uitgangspunt is waar de docent al goed in is en waar de docent beter in wil worden. De docent(en) oefenen met verdiepende vragen stellen en het geven van meer effectieve, specifieke feedback met als doel het motiveren van studenten en hen te ondersteunen in zelfregulerende vaardigheden op 
metacognitie en metamodus (Voerman & Faber, 2020).

Werkwijze
Het traject didactisch coachen is als volgt opgebouwd:
Toelichting van de onderdelen voor het eerste jaar: 

Gezamenlijke startbijeenkomst: Deze bijeenkomst is bedoeld om te motiveren, inspiratie op te doen en het thema inhoudelijk uit te werken. Er wordt zowel theoretisch als praktisch input gegeven over de achtergronden, werkwijze en systematiek van de methode. Ook wordt de opzet van het traject toegelicht.

0-meting (via videoanalyse van een les) bij alle docenten en een individueel feedbackgesprek per docent

• Na de startbijeenkomst gaan de deelnemende docenten aan de slag met het uitproberen en toepassen van Didactisch Coachen in hun lessen. Iedere docent wordt gefilmd in de les (uit te voeren door de school zelf) op een moment dat zij leerlingen aan het begeleiden zijn. Over de wijze van filmen en dergelijke krijgen de uitvoerders van school van de trainer Didactisch 
  Coachen, nadere instructies. De films worden gedeeld met de trainer Didactisch Coachen, die vervolgens een analyse maakt van de leerbevorderende interventies van iedere docent.
• Voor iedere docent wordt een feedbackverslag van de bevindingen gemaakt. Vervolgens worden de bevindingen met iedere docent afzonderlijk besproken in een individueel feedbackgesprek, uit te voeren door de trainer. De docent bepaalt daarna voor zichzelf waarmee hij/zij aan de slag gaat en legt dit vast.

Video-intervisie (1)
Een eerste video-intervisiebijeenkomst vindt plaats met de trainer Didactisch Coachen. In deze bijeenkomst wordt een verdiepingsslag gemaakt met Didactisch Coachen. Er wordt extra input Hoge verwachtingen gaan over (n)u Lectoraat Didactiek van hoge verwachtingen gegeven om vanuit de Didactisch Coach-bril naar videobeelden te kijken. De beelden van de 0-meting worden gebruikt, of nieuw te filmen beelden (afhankelijk van de mogelijkheden van de interne beelden didactisch coach).

Coaching on the job

• Iedere docent wordt gecoacht in de eigen klassensituatie. Hij/zij/hen wordt a) gefilmd door de trainer en b) de trainer functioneert als rolmodel voor de docent (doet het voor/ de docent filmt de trainer) en daarna c) worden de rollen weer omgedraaid en probeert de 
  docent uit wat hij/zij/hen de trainer zag doen.

Video-intervisie (2)
In een video-intervisiebijeenkomst worden de ervaringen gedeeld (met behulp van beeld). Er wordt progressie- en discrepantiefeedback gegeven aan iedere deelnemer en een ieder formuleert voor zichzelf een nieuw voornemen.

Tijdens een gezamenlijke slotbijeenkomst aan het eind van het eerste jaar; zo mogelijk met alle docenten van de school, presenteert iedere deelnemer de eigen leerervaringen.

Stuurgroep 
Een dergelijk ontwikkelingstraject vraagt om goede sturing, monitoring en begeleiding vanuit de school. Juist om bij alle activiteiten zo goed mogelijk aan te sluiten bij dat wat er in de opleiding leeft, is het noodzakelijk dat er van meet af aan met een stuurgroep wordt gewerkt en dat de trainer in de 
stuurgroep een goed aanspreekpunt heeft.

De stuurgroep vormt een afspiegeling van het team. Zij bestaat uit iemand van het management van de opleiding en twee deelnemende docenten (bij voorkeur start tegelijkertijd een aspirant Interne trainer Didactisch Coachen). De trainer participeert als betrokken buitenstaander en inhoudelijke 
professional in de stuurgroep. 

Rollen en taken van de stuurgroep:

• Leidinggeven aan het traject, klankbordfunctie
• Stimuleren en organiseren
• (Mede) voorbereiden van de bijeenkomsten
• Terugkoppeling van de stand van zaken t.a.v. van het implementatieproces

De stuurgroep komt bij elkaar ter voorbereiding, terugkoppeling en tussentijdse evaluatie van de verschillende bijeenkomsten. Na de laatste bijeenkomst komt zij nogmaals bij elkaar voor de jaarevaluatie en het opstellen van het vervolgplan van aanpak, zo ook in het tweede jaar. Ook stelt de stuurgroep een beleidsplan op voor borging, bijvoorbeeld door 2 keer per jaar video-intervisie te organiseren en bespreken met behulp van coöperatieve werkvormen om Didactisch Coachen te blijven toepassen.

Toelichting van de onderdelen voor het tweede jaar: 

In het tweede jaar vindt een verdiepingsslag plaats. De docenten oefenen in hun dagelijkse werk met Didactisch Coachen. Tijdens de bijeenkomsten (video-intervisie en verdiepende bijeenkomsten) wordt verdiepende input gegeven op het terrein van leer- en motivatiestrategieën, gekoppeld aan 
Didactisch Coachen. Iedere docent wordt individueel gefilmd en gecoacht door een eigen Didactisch Coach (indien er interne trainers worden opgeleid). Aan het eind van het twee jaar vindt de filmische voortgangsmeting plaats van de vaardigheden in Didactisch Coachen van iedere docent. Net als bij de nulmeting worden de vaardigheden van iedere docent in beeld gebracht door middel van de interventie- en sequenties analyse. De resultaten worden vergeleken met de nulmeting, waardoor iedere docent van zichzelf kan zien hoe hij/zij/hen zich ontwikkeld heeft op dit terrein.

Het tweejarig traject wordt afgesloten met het certificaat Didactisch Coach. 

Tijdsinvestering
Ongeveer 50 uur per docent op jaar basis; gemiddeld 1 à 2 uur per week.
Er wordt gestart in overleg en afstemming met onderwijsmanager.

Benodigd studiemateriaal
Voerman, L. & Faber, F. (2022). Didactisch Coachen, hoge verwachtingen concreet maken met behulp van feedback, vragen en aanwijzingen. De Weijer design.
Voerman, L. & Faber, F. (2020). Didactisch Coachen II, Verdieping en Implementatie. Pumbo.Nl B.V.

Aanmelding voor het leertraject
HRacademie@hr.nl

Minimaal 5 deelnemers, maximaal 12
De begeleiding is in handen van Marjon van Sorge, Brechtje Romeijnders, Mieke Steenbruggen en Karen van der Worp