Let's Talk Safety

Patiëntveiligheid is een belangrijk thema binnen de zorg. Apparatuur wordt steeds geavanceerder, maar ook gecompliceerder om te begrijpen en gebruiken. Hier moet steeds beter op worden ingespeeld.

Met name binnen ziekenhuizen is de laatste jaren veel ondernomen om de veiligheid van de patiënten en dus het veiligheidsklimaat te verbeteren. Binnen dit klimaat werken zorgprofessionals op een bewuste en gemotiveerde wijze aan de kwaliteit en de veiligheid van de zorgverlening en de patiënt.

Om inzicht te krijgen in de voortgang van de ontwikkeling van het veiligheidsklimaat, moet er regelmatig een meting plaatsvinden. De huidige instrumenten geven voornamelijk inzicht in de perceptie van zorgprofessionals ten aanzien van veiligheid en randvoorwaarden die aanwezig moeten zijn om veiligheid te kunnen realiseren.

De vraag vanuit de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde was om een instrument te ontwikkelen dat niet alleen de perceptie, maar ook het gedrag van zorgprofessionals meet. Een instrument dat specifiek op chirurgische afdelingen van ziekenhuizen toegepast kan worden. 

Tijdens dit project is een instrument ontwikkeld waarmee op frequente basis de ontwikkeling van het veiligheidsklimaat binnen teams van chirurgische afdelingen gemeten kan worden. Dit instrument is met name gericht op het meten van effectief gedrag van zorgprofessionals. Dit in tegenstelling tot bestaande instrumenten, die vooral de perceptie van professionals meten.

De zorgprofessionals formuleren, in de ontwerpfase, welk gedrag een positieve of negatieve invloed heeft op het veiligheidsklimaat. Door de inzet van het instrument, worden zorgprofessionals gestimuleerd om kritisch te kijken naar hun eigen handelen en dat van hun collega’s ten aanzien van de patiëntveiligheid. De resultaten van de metingen worden besproken in het team en kunnen aanleiding zijn om elkaar aan te spreken, afspraken te maken en gedrag te verbeteren. 

Doel

Het ontwerpen, testen en implementeren van een instrument om het veiligheidsklimaat op Chirurgische afdelingen in ziekenhuizen.

Gedurende het onderzoek werden de volgende vijf fasen doorlopen. Voor stap één tot en met vier is samengewerkt met ziekenhuizen in Nederland en Amerika.

1. Oriëntatie thema’s: aan de hand van een literatuurstudie wordt een lijst opgesteld van thema’s die relevant zijn om het veiligheidsklimaat op chirurgische afdelingen te meten. Deze lijst wordt beoordeeld door experts op het gebied van patiëntveiligheid.
2. Ontwikkelen van een meetinstrument: de thema’s worden vertaald in vragen en deze worden beoordeeld door toekomstige gebruikers van het instrument.
3. Optimaliseren van de kwaliteit van het meetinstrument: de gebruikers beoordelen de opzet en het taalgebruik van het instrument.
4. Testen van het instrument in pilot- teams en evalueren: het instrument wordt uitgetest door 25-50 chirurgische teams. De inhoud en het gebruik van het instrument wordt geëvalueerd. Tevens wordt gekeken naar het effect van het gebruik ervan in de teams. Indien nodig wordt het instrument aangepast en nogmaals getest.
5. Verslaglegging en het presenteren van resultaten uit de pilot-teams: Resultaten worden gepresenteerd aan de opdrachtgever en beschreven in een onderzoeksverslag. Hierbij wordt gekeken naar mogelijkheden voor doorontwikkeling van het instrument en bredere implementatie.

Studenten van de opleiding Management in de zorg van Hogeschool Rotterdam hebben een bijdrage geleverd aan de uitvoering van het project.