Arbeid en Gezond Zwanger: maak er werk van!

Arbeidsgerelateerde risicofactoren (zoals blootstelling aan gevaarlijke stoffen, belastend werk en ploegendienst) kunnen nadelige effecten hebben op de zwangerschap; zowel voor de moeder als voor het kind. Specifieke blootstelling aan toxische of teratogene stoffen kan leiden tot hoge bloeddruk of een miskraam bij de moeder. Bij het kind bestaan risico’s als vroeggeboorte, laag geboortegewicht en/of aangeboren afwijkingen. Afgezien van deze medische risico’s leidt overbelasting van de moeder tot meer verzuim voor de bevalling en latere werkhervatting na zwangerschapsverlof.

In Nederland is er relatief weinig aandacht voor arbeidsrisico's en zwangerschap. Dat geldt zowel voor de preconceptiefase als tijdens de zwangerschap. Voorzichtige schattingen van gevolgen leiden tot een grote omvang van voorkombare maternale en perinatale morbiditeit omdat minimaal 70% van de zwangeren werkt. Daarom heeft ZonMw vanuit het programma ‘Zwangerschap & Geboorte’ subsidie beschikbaar gesteld om deze problematiek aan te pakken.

Dit project betreft een uitbreiding van de systematische risicoscreening die nu al plaatsvindt tijdens de eerste zwangerschapscontrole.

In drie verschillende verloskundige settings (een verloskundige praktijk, een maatschap gynaecologie en een verloskundig samenwerkingsverband) zijn in een pilot extra vragen aan de zwangere gesteld over arbeidsgerelateerde risicofactoren. Hierbij zijn de al geïmplementeerde e-tools en procedures/zorgpaden uitgebreidt op grond van relevante kennis over arbeidsgerelateerde risico’s voor de zwangerschap of het ongeboren kind.

Wat betreft mogelijke zorgpaden voor vrouwen waarbij bepaalde risico’s zijn geconstateerd, is een drietrapsmodel ontwikkeld waarbij arbeidsgeneeskundige expertise toe wordt gevoegd aan de routinematige verloskundige zorg.

Dit drietrapsmodel gaat er vanuit dat de eerste zwangerschapscontrole plaatsvindt bij een verloskundig zorgverlener (verloskundige / gynaecoloog) en ziet er als volgt uit:

1. De verloskundige zorgverlener screent tijdens de eerste zwangerschapscontrole de zwangere vrouw op arbeidsgerelateerde risicofactoren. Hiervoor is verbetering van basale kennis over arbeidsgerelateerde risico’s bij de verloskundige zorgverlener – die de intake en begeleiding van de zwangere verzorgt – nodig;
2. Bij complexe problematiek consulteert de verloskundige zorgverlener een expert binnen het verloskundig samenwerkingsverband (VSV) op het gebied van arbeidsgerelateerde risicofactoren. Hiertoe worden één of enkele professionals binnen een VSV als expert op het gebied van arbeidsgerelateerde risico’s geschoold;
3. Bij complexe problematiek waar de opgeleide expert binnen het VSV niet in kan adviseren of bij behoefte aan overleg met de bedrijfsarts van het bedrijf/de instelling waar de zwangere werkt, wordt een bedrijfsarts/klinisch arbeidsgeneeskundige geconsulteerd.

• Uitbreiding van de al aanwezige antenatale screening met arbeidsgerelateerde risicofactoren;
• Het verbeteren van kennis over arbeidsgerelateerde risico’s tijdens de zwangerschap van zowel verloskundige zorgprofessionals als van arbeidsdeskundigen;
• Het verbeteren van de organisatie van zorg omtrent arbeidsgerelateerde risicofactoren voor zwangeren;
• Het verbeteren van de samenwerking tussen verloskundige zorgverleners, arbeidsdeskundigen en bedrijfsartsen