Betekenisvol Leven in de Buurt

‘‘Waarvoor zou ik op moeten staan vandaag?’’ ‘‘Heb ik het wel goed gedaan in mijn leven?’’ Bij dit soort vragen en verzuchtingen staat de zorgverlener vaak met de mond vol tanden. Mensen zoeken naar de zin van hun leven en hun dag.

Wijkverpleegkundigen en –verzorgenden komen elke dag in aanraking met zingeving van de cliënt. Zij zien bijvoorbeeld aan de inrichting van de kamer dat iemand gelovig is, zij merken of iemand de dag optimistisch tegemoet gaat, of zij zien de worsteling van patiënten met pijn en eenzaamheid. De zorgverleners krijgen van hun cliënten vragen over de zin van het leven en de dood. Het zijn grote en kleine vragen van het leven waarbij zorgmedewerkers niet altijd weten hoe ermee om te gaan.

In dit project zijn verpleegkundigen en verzorgenden van Laurens Thuiszorg ondersteund door projectmedewerkers (geestelijk verzorgers) om sensitiever te worden ten aanzien van zingevings- en levensvragen en daarop beter te reageren. Ook het netwerk van de cliënt en organisaties op het gebied van geestelijke verzorging in de buurt zijn betrokken geweest. Het onderzoek evalueerde wat medewerkers en ouderen hieraan hadden. De resultaten hiervan worden gebruikt in zorgonderwijs en praktijk.

Zingeving is belangrijk: het draagt bij aan gezondheid, welzijn en kwaliteit van leven. Als mensen ouder worden kan het een uitdaging zijn om zin te ervaren. Ouderen hebben vragen als: ‘’Waar heeft mijn leven toe gediend?’’ ‘‘Waar hoor ik nog bij in deze tijd?’’ ‘‘Wat maakt mijn dag de moeite waard?’’ ‘’Kan ik iets bijdragen terwijl ik afhankelijk ben van zorg?’’ Ouderen blijven tegenwoordig zo lang mogelijk thuis in hun eigen omgeving. In de thuissituatie is geestelijke zorg minder beschikbaar dan voorheen in woonzorgcentra, terwijl daar mogelijk wel behoefte aan is. Welke rol kunnen thuiszorgmedewerkers hierin spelen? Zij zijn vaak al bekend bij ouderen, ook bij groepen die minder toegankelijk zijn.

Zorgprofessionals zeggen het moeilijk vinden zingeving te herkennen. De grote thema’s – met name rond het levenseinde – weten zij wel te benoemen, maar dagelijkse zingeving wordt niet makkelijk herkend. Ook vinden zij het moeilijk om te reageren. En wat vinden cliënten prettig of passend? Vaak reageren zorgmedewerkers vanuit hun eigen gewoonten, allemaal anders, en niet vanuit het waardensysteem van de cliënt.

In dit project zijn teams van Laurens Thuiszorg gecoacht in het herkennen van zingeving bij ouderen en het vaardiger worden om daar op af te stemmen in de zorgrelatie. Daarnaast zijn de organisaties ter attentie van zingeving in de buurt en stad in kaart gebracht en betrokken. De coaching is gestart vanuit de ervaringen op de werkvloer van de zorgmedewerkers. Uiteindelijk is duidelijk geworden welke interventies de zorgmedewerkers kunnen inzetten om aan te sluiten bij de zingeving van de cliënt en wat methoden zijn om zorgmedewerkers dat te leren.

Het (promotie-)  onderzoek heeft kennis geleverd over:

• Hoe zingeving in de zorgpraktijk naar voren komt
• Wat zingeving voor ouderen is en wat dit is voor de groep ouderen die thuiszorg ontvangt
• Hoe zorgmedewerkers kunnen aansluiten bij zingeving van ouderen

Ook evalueerde het onderzoek de aangeboden coaching (door geestelijk verzorgers):

• Wat hebben zorgmedewerkers hieraan (ervaren baat)
• Op welke wijze ‘werkt’ deze coaching.