Leerboek Zelfmanagement en Eigen Regie

Het Leerboek Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement & eigen regie (2017), is bedoeld voor studenten hbo-V en verpleegkundigen uit de beroepspraktijk die hun competenties op het gebied van zelfmanagementondersteuning verder willen ontwikkelen. Het doel is kennis, vaardigheden en inspiratie te bieden aan verpleegkundigen in de eerste- en tweedelijns gezondheidzorg, over hoe zij het zelfmanagement van mensen met chronische aandoeningen adequaat kunnen ondersteunen. In 2023 is de tweede herziene druk verschenen bij BSL.

Specifieke doelen zijn:

1. Bieden van een beknopt theoretisch perspectief, maar vooral een praktijkgericht perspectief op zelfmanagement
2. De onderzoekers nemen de positieve (veer)kracht van mensen met een chronische / langdurende aandoening als uitgangspunt en willen de verpleegkundige (in spe) uitdagen een zo gelijkwaardig mogelijk partnerschap met patiënten aan te gaan.
3. Inzicht geven in het perspectief van patiënten met chronische aandoeningen en hun behoeften aan zelfmanagementondersteuning (inclusief de rol van familie/naasten)
4. Overzicht geven van verschillende vormen van zelfmanagementondersteuning door verpleegkundigen (inclusief bruikbare interventies) en handvatten bieden voor het trainen van de hiervoor benodigde competenties. 

5. Bijdragen aan de implementatie van het Bachelor of Nursing 2030 opleidingsprofiel. Het leerboek behandelt zelfmanagementondersteuning vanuit de gedachte dat zelfmanagementondersteuning een essentieel onderdeel is van CANMeds rol 1 (Bachelor Verpleegkunde). De verpleegkundige onderbouwt en voert de zorg zelfstandig uit in hoog complexe zorgsituaties. Daarbij bouwt de verpleegkundige een zorgrelatie op met de zorgvrager en ondersteunt deze tot bij de situatie passend zelfmanagement. 

Het boek Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement en eigen regie opent pakkend. Zo wordt aan het begin de vraag gesteld: ‘Ben jij de professional die alleen naar zijn eigen onderdeel kijkt (de bloedsuiker, de wond, de tijd tot het ontslag), en die het de patiënt zelf laat uitzoeken bij andere zorgverleners of als hij straks thuis is? Of ben jij degene die met de patiënt meedenkt over hoe het verder gaat en de zorg coördineert? Die weet dat een verpleegkundige zich bekommert om heel de mens in al zijn facetten?’ Dan volgt het antwoord: ‘De keuze is niet zo moeilijk: het leven van mensen met een (chronische) ziekte verlichten, hen helpen hun waardigheid en eigen regie te behouden zodat dat leven voor hen zinvol en de moeite waard is. Want dit is waar het om draait bij het ondersteunen van zelfmanagement. Dit boek helpt je zo’n verpleegkundige te worden.’

Het leerboek geeft verpleegkundigen, studenten verpleegkunde en verpleegkundig specialisten handvatten om het zelfmanagement van hun patiënten te ondersteunen. Het boek geeft de benodigde kennis, traint de vaardigheden en bespreekt de gewenste attitude, zoals een open houding, goede gespreksvoering en samenwerking met de patiënt en andere (mantel)zorgverleners. Het beschrijft bij vier ziektebeelden wat de uitdagingen voor zelfmanagement zijn. Ook worden interventies en tools aangereikt die verpleegkundigen kunnen toepassen bij de zorg en begeleiding van patiënten en hun omgeving. Verder komen thema’s als gedeelde besluitvorming, eHealth en ethische dilemma’s aan de orde.

De vele voorbeelden uit de verpleegkundige praktijk helpen om nieuwe competenties te ontwikkelen en ermee te oefenen. Op de bijbehorende website staan video’s van levensechte ontmoetingen tussen verpleegkundigen en patiënten, verhalen en afwisselende (stage)opdrachten.

Bekijk de inhoudsopgave

In elk boek is een code opgenomen waarmee studenten toegang krijgen tot de online leeromgeving bij het boek. Hierop zijn, naast de inhoud van het boek, ‘echte’ verhalen, verschillende interventies, geregisseerde filmportretten, filmopnamen van consulten en tientallen studieopdrachten gebundeld. Al het materiaal is bedoeld voor scholing en reflectie door hbo-verpleegkundigen in opleiding. 

Het boek en de online leeromgeving bieden vernieuwend en actueel onderwijsmateriaal voor de opleidingen voor hbo-verpleegkundigen in Nederland en Vlaanderen. De theorie over zelfmanagement en eigen regie wordt eerst grondig beschreven. De vraag hoe verpleegkundigen in de praktijk mensen met een chronische aandoening kunnen ondersteunen in hun zelfmanagement staat in het verdere boek centraal.

Aan de hand van de geformuleerde individuele, groeps- en stageopdrachten én door de patiëntenportretten, documentaires, films van praktijksituaties en consulten biedt het levensecht materiaal voor scholing en competentieontwikkeling voor hbo-verpleegkundigen (in opleiding). Een groot deel van de filmopnamen zijn speciaal voor dit boek gemaakt: de patiëntenverhalen en –situaties zijn uit het dagelijks leven gegrepen.