De tweedaagse conferentie startte met een welkomstlied van Hanneke Drenth, bekend van het radioprogramma Spijkers met Koppen. In verschillende dialecten verklonk zij hoe we verbonden zijn via de Nederlandse taal.
Een warm welkom voor docenten en opleiders, die twee dagen lang bij elkaar kwamen voor inspiratie over taal en literatuur, de nieuwste wetenschappelijke inzichten en voor een gezellige inhoudelijke dag met vakgenoten.
Tijdens de conferentie was veel blijdschap te bemerken over de hoge kwaliteit van de tientallen workshops en lezingen. Tot hun verrassing leerden enkele docenten nieuwe woorden, al was dat vaker een Engels leenwoord dan een Nederlands woord. Zo’n woord was ‘prompten’, hier in de betekenis van het geven van opdrachten aan ChatGPT.
“De taal is van iedereen, niet alleen van docenten maar ook van studenten. Wanneer een leerling zich niet thuis voelt met taalvaardigheid, is de kans op uitval veel groter.”
Taal in het onderwijs
“Leren ‘leren’, dat doen we met taal”, zei Jacqueline van Kruiningen, lector Taalbewust hoger onderwijs en mede-organisator van de conferentie. Samen met vijf andere panelleden van Hogeschool Rotterdam deelde zij haar visie op het belang van taal in het onderwijs.
Voor sommige studenten is de gebruikte taal in het onderwijs niet vanzelfsprekend. “Er is op school vrijwel altijd sprake van meertaligheid”, zei opleidingsdocent Marlon Ruwette, die promotieonderzoek naar leesbevordering uitgevoerd heeft. “Alleen al de schooltaal is een andere taal.”
Ze gaf het voorbeeld van een eerstejaars die zijn studiejaar zwijgend doorbracht. “Thuis sprak de student geen Nederlands. Pas op het mbo was hij begonnen met taalontwikkeling.”
Datzelfde verschijnsel benoemde ook Martine van der Pluijm, lector Samenwerken aan een taalrijke omgeving voor jonge kinderen. Sommige kinderen komen bijna zonder woorden in het onderwijs, lichtte zij toe. “Praten, dat doet toch iedereen? Maar de beginsituaties zijn erg verschillend. Maak deze beginsituatie bespreekbaar en geef daar woorden aan.”
In het afsluitende lied pakte Hanneke Drenth de taalontwikkeling van kleuter tot hogeschooldocent samen in een herkenbaar lied, dat tegelijkertijd een eerbetoon vormde aan de Rotterdamse dichter Jules Deelder.
Zorgen over ontlezing
Bij de sessies leven veel zorgen over ontlezing en laaggeletterdheid, maar ook over weinig taalbewustzijn bij vakcollega’s. “De urgentie voor taalbeleid wordt in het mbo niet gevoeld’, zei een mbo-docent. “Niemand denkt dat taal een rol speelt bij inclusie.”
De remedie is meer lol in lezen. “Richt je op young adultboeken die leerlingen al graag lezen”, zei Erna van Koeven van Hogeschool Windesheim. “Meer boeken moeten de basis zijn van het taalonderwijs, niet methodes. In het onderwijs hebben we vooral fantastische bibliotheken nodig.”
De deelnemers kregen een waardevol argument voorgeschoteld om op hun eigen onderwijsinstellingen vaker te laten klinken: goed lezen is van groot belang om nepnieuws te onderscheiden van echt nieuws. Tegelijkertijd kunnen de nieuwste AI-tools een verrassende rol spelen in taalverrijking. “Het idee om ChatGPT een liefdesgedicht te laten schrijven vond ik fantastisch”, reageerde een docent. “Het is een prachtige gespreksstarter over taal en emoties.”
Tekst: Sigrid van Iersel
Een impressie
van de conferentieFoto's Eric Fecken
