Volgens Aboutaleb is de dialoog, het elkaar ontmoeten de basis om een stabiele samenleving te waarborgen. Het is bij wijze van spreken vredeseducatie. “Met elkaar het gesprek aangaan, daar moet je je in verdiepen. Het debat, dat gaat over materiële zaken: meer bomen, meer woningen, hoeveel geld gaat er naar criminaliteit. Dat zijn belangrijke vragen, maar ze zijn pas relevant als we voldoen aan de voorwaarde van een stabiele samenleving. Als de basis er niet is, dan ben je bezig elkaar gevangen te houden in retoriek. Wordt er niet aan die stabiliteit gewerkt, dan is het gesprek over materiële zaken een gesprek over luchtkastelen.”
En hoewel hij meerdere keren refereert aan het lijsttrekkersdebat dat ‘s avonds plaatsvindt, blijft hij bij het belang van de ontmoeting en verbindt hij dit ook aan de situatie in de Oekraïne. Een vreedzame samenleving is goed voor 2% economische groei, aldus de burgemeester. “En dan heb je nog niets gedáán. Vrede, een zachte factor, een harde asset.”
Nieuw Rotterdam: over armoede, straatintimidatie en studieschuld
Wanneer een emotionele vraag wordt gesteld over of in het 010 van de toekomst nog wel ruimte is voor arme mensen, reageert de burgemeester fel en ferm: “Iedereen die arme mensen als een probleem ziet, krijgt het met mij aan de stok. Ik heb zelf diepe armoede gekend en ik was nooit een probleem. Kijk ook naar sommige kunstenaars. Zij betekenen heel veel voor de stad, maar zitten soms op het minimumloon.” Dat betekent niet dat hij de Rotterdamwet niet nuanceert en ook alvast een inkijkje geeft in waarom steeds wordt ingezet op duurdere woningen. Dat heeft volgens hem niet zozeer met de prijs te maken. “Betaalbaar wonen, daar zou het over moeten gaan. Voor iedereen. En als het aankomt op gebouwen: als een gebouw op is, is het op. Dan moet je renoveren of nieuw bouwen. Maar dat heeft niets met arme mensen te maken. Armoede associëren met problemen, dat weiger ik.”
De burgemeester denkt graag mee over hoe studenten gecompenseerd kunnen worden voor hun studieschuld. Hoewel het een staatsaangelegenheid is, deelt hij wel zijn dromen en ideeën daarover. “Er zijn in andere landen mogelijkheden om je studieschuld terug te ‘betalen’ door een jaar arbeid terug te geven aan de samenleving. Ik ben daar een groot voorstander van. Goed voor netwerk, goed voor de werkervaring, goed voor de maatschappij.” Hij lijkt met zijn vooruitstrevendheid soms begrensd te worden door landelijk beleid, ook wanneer het aankomt op problemen als straatintimidatie.
Souraya, tweedejaarsstudent Marketing of Social Business: “Veel vriendinnen durven niet alleen over straat of voelen zich onveilig in de club, wat gaat u daaraan doen?” Omdat nachtclubs hun beleid zelf bepalen, zijn de handen van de burgemeester gebonden. En vanuit de landelijke overheid is er geen beleid voor. “Als het goed is, ligt er een initiatiefwetsvoorstel van de PvdA en het CDA om straatintimidatie strafbaar te stellen. Ik kan zeggen: we zitten er met smart op te wachten.”
“De toestand van mensen verbetert pas als de mensen bereid zijn aan hun eigen toestand te sleutelen.”
Tot slot hamert de burgemeester op de verantwoordelijkheid van het individu om de leefbaarheid in de stad te verbeteren. “Het zijn vaak hele eenvoudige dingen waarmee je de samenhang in een wijk kan stimuleren. Zoek elkaar op, ga dingen met elkaar doen. Op wijkniveau of buurtniveau. Vind een thema met elkaar. En als de aanwezigheid van de burgemeester daarbij helpt om meer mensen bij elkaar te brengen, dan ben ik er heel graag bij.” Uiteindelijk is het net zo ingewikkeld als dat het simpel is. “Als iedereen linksom en rechtsom kijkt, dan heeft iedereen verbinding met elkaar in deze stad.”
Van vrede en verbinding naar vertrouwen
Die verbinding is niet alleen elkaar in de ogen kijken, blijkt wanneer het tweede thema van start gaat. Tijdens het onderdeel ‘Van Wie is de Stad?’ blijkt al gauw dat er nog veel winst te behalen valt op het gebied van inclusiviteit en vertrouwen. Ivana (LOKAAL): "We merken dat veel jongeren zoekend zijn, ze missen een basisvertrouwen. Wat daarbij helpt is om het gesprek te faciliteren. Jongerenparticipatie is daarom heel belangrijk.”
Dat niet iedereen zich welkom voelt beaamt ook Sami Martins Ribeiro (Hogeschool Rotterdam, platform Included). Wat dat betreft is er ook op Hogeschool Rotterdam nog wel wat te winnen. “De school is niet zo inclusief als we zelf denken. In gesprekken met docenten en studenten zijn er veel voorbeelden naar voren gekomen over mensen die zich niet gezien of gehoord voelen, bij studenten van kleur, uit de LBHTI+-beweging maar ook bijvoorbeeld studenten met mentale gezondheidsproblemen. De groep is heel breed. Hogeschool Rotterdam heeft daarvoor een actieplan opgesteld, daar komt o.a. platform Included uit voort dat ik aan het opzetten ben.”
Jonas, student Social Work stelt het nog steviger en refereert aan de rellen in de stad in november vorig jaar. “Jongeren werden hard aangepakt, opgepakt en gestraft, maar ik vraag me af: ‘waarom wordt er gereld?’ Heb je je daar dan wel in verdiept?” Rianne (politie): “Natuurlijk. Ook de politie vraagt zich dat af. We hebben verschillende taken te doen. Wij bedenken niet waar de grenzen liggen, dat wordt in beleid bepaald. Maar we vragen het ons af en onderzoeken het: waar komt het vandaan?”
Of een onderzoek gaat helpen, dat is nog maar de vraag. Malique Mohamud (Niteshop): “Dan komt er weer een onderzoek en dan denk ik bij mezelf: Onderzoek? Is dat een bezigheidstherapie van professionals? Wanneer zijn we uit-onderzocht? Natuurlijk moeten we met elkaar het gesprek aangaan. Maar juist ook heel belangrijk is de vervolgstap: wat gaan we ermee dóen!”
En dat is een relevante vraag van hem, want als wantrouwen er aan beide kanten is, komen we geen stap verder. Hoe mooi de verbinding in woorden is, is als Marco den Dunnen, oprichter van Heilige Boontje en politieagent, aan één van de studenten, op de man af vraagt: “Als je de politie niet vertrouwt, dan is het belangrijk om aan de politie mee te geven waarom dat zo is. Laat het ons weten. We staan ervoor open. Echt.” En dan komt misschien wel het mooiste pleidooi van de dag, dat zowel Malique, Ruby (tweedejaarsstudent Marketing of Social Business) en moderator en docent Evita met elkaar delen: “Uiteindelijk gaat het allemaal om dezelfde vraag: Wie wil je zijn? Wie wil je zijn als stad? En van wie is de stad?”
“Ik nodig studenten uit: denk mee, doe mee en laat je horen! Dat is echt hard nodig!”
Betaalbaar wonen
Na de lunch vindt het gesprek plaats waar veel studenten zich laten horen: de krapte op de woningmarkt. Studentenwoningen, maar ook kamers, voor velen is het vrijwel onmogelijk om aan een goede woning te komen. Zo vraagt Marouane: “Ik wacht al best wel lang, zo’n vier jaar nu, en ik weet dat er veel mensen zijn voor wie het vergelijkbaar is. Concreet is dan de vraag: welke maatregelen zouden er binnen een jaar genomen kunnen worden om de wachtrij voor een woning in te korten?” Hoewel de wethouder Bas Kurvers graag met concrete oplossingen wil komen, geeft hij aan: “Ik heb niet één quick fix. Er zijn op meerdere fronten maatregelen nodig.”
Maarten van Os, onderwijsmanager opleiding Vastgoed en Makelaardij: “Wat verwacht u van onze studenten? Wat verwacht u dat ze bij kunnen dragen aan het gezamenlijke probleem?” De wethouder: “We hebben een groot gebrek aan professionals die verstand van zaken hebben. Die ook mee kunnen denken over oplossingen van toekomstige vraagstukken die zich voordoen. Dus ik nodig studenten uit: denk mee, doe mee en laat je horen! Dat is echt hard nodig!”
De toekomst van de haven
Aan het einde van het gesprek over de toekomst van de haven delen de deelnemers een gezamenlijke conclusie: het is zeer hard nodig om te werken aan een circulaire en klimaatneutrale haven en daarbij hebben we elkaar nodig!
Alice (programmadirecteur Deltalinqs) formuleert het kernachtig: ”De grondstoffentransitie is moeilijk, oplossingen zijn niet zo eenvoudig. Daar hebben we elkaar heel hard bij nodig.” Wethouder Arno Bonte roept daarbij met name studenten op om hun inbreng te geven: “We hebben de creativiteit en nieuwe denkkracht van studenten nodig. Het is heel belangrijk dat vooral jonge mensen zich laten horen en meedenken over oplossingen”.
Het rauwe en grijze imago van de haven blijkt daarbij soms een struikelpunt te zijn. Ook is de haven niet altijd bij alle studenten even bekend. Terwijl het voor bedrijven als bijvoorbeeld Innocent juist een heel aantrekkelijke plek is om zich te vestigen met een nieuwe fabriek. Jaap: “We zijn een volledig CO2-neutrale fabriek aan het bouwen in het havengebied. Daarbij merken we dat juist de focus die in de haven ligt op duurzaamheid hierbij een groot voordeel is.”
‘’De haven zei me nooit zo veel, nu wil er gaan stage lopen!”
Student Souraya: “De haven zei me eigenlijk nooit zoveel. Maar nu ik hoor welke onderwerpen er spelen, klinkt de haven echt geweldig! Met de plannen van een bedrijf als Innocent is geen sprake van greenwashing, dat zijn gewoon hele concrete plannen om te verduurzamen. Ik zoek nog een stageplaats, ik wil nu heel graag in de haven stage gaan lopen!” Op dit verzoek wordt door alle pannelleden enthousiast gereageerd en de contacten voor een stage zijn gelegd.
Lijsttrekkersdebat: “Boosheid werkt vertragend…”
Na een gezamenlijke maaltijd druppelen de politieke partijen en hun aanhang binnen voor het lijsttrekkersdebat. Omdat in Rotterdam maar liefst 20 partijen meedoen met de gemeenteraadsverkiezingen en van 13 partijen de lijsttrekker (of de nummer 2) aanwezig waren, was het aan de moderatie om ze flink kort te houden. Letterlijk. De partijen kregen in rondes van 4 de mogelijkheid om zichzelf 1 minuut te presenteren en 1 minuut hun standpunt te betogen ten aanzien van de stelling. Hoewel de 50 Plus-partij niet voor de hand liggend is voor de jonge doelgroep, was de boodschap wel aansprekend. Zo zei Ellen Verkoelen: “Vergis je niet: wat nu wordt afgenomen, komt niet snel meer terug. We zeggen niet voor niets stem nu, kies voor later.”
Over de Rotterdamwet heerst nog altijd verdeling, zowel binnen de partijen als bij het publiek. Middels gekleurde kaartjes, die de aanwezigen omhoog kunnen houden, kan steeds gepeild worden hoe de mening in de zaal was. Ook jonge studenten zijn niet alleen tegen. “Als je ziet hoe het eraan toe is in sommige straten, dan is het misschien ook wel goed als niet alle ellende op een hoop komt." Nadat er toch wat luider wordt gereageerd op gevoelige onderwerpen, roept moderator Ahmet Dikbas (Albeda College) op om het netjes te houden en elkaar uit te laten praten. Met een glimlach geeft hij de eer aan de studenten van het grote mb-debat eerder deze week: “De jonge studenten van onze mbo’s deden het misschien zelfs beter dan de volwassenen hier, wat dat betreft.”
In goede sfeer wordt verder nog onder andere besproken hoe we Rotterdam richting een duurzame toekomst loodsen. Hoewel zaken als gratis OV (Socialisten 010) en lokale bedrijven helpen te verduurzamen (CDA) belangrijk zijn, is het vooral belangrijk om niet achteruit te kijken. Imane Elifali (Volt): “Ja, er is te weinig gedaan in het verleden, maar boosheid werkt heel vertragend. Dat hebben we nu juist níet nodig. We moeten vooruit, en wel nu direct en vooral: samen.”
Na afloop bleef de goede sfeer hangen. "Ik ben echt heel blij dat ik gegaan ben, dat ik erbij was vandaag. Ik heb zoveel nieuwe ideeën en inspiratie opgedaan... ik ben echt fan. Volgende keer ben ik er weer bij!" aldus een enthousiaste Souraya na afloop van een lange dag vol inspirerende gesprekken.
